Advaita - od sanskr. अद्वैत वेदान्त - advaita vedanta, niedwoistość, niedualność, bezdwójność, bezdwójnia, jeden i jedyny, zaprzeczenie rozdwojeniu; w niepoprawnym, fatalnym spolszczeniu - adwajta. W filozofii indyjskiej jest to monistyczny kierunek wedanty. Jego twórcą jest sam Bóg Brahmā (Padmabhuva), a wielkim filozofem jest m.in. wedyjski Ryszi Wasisztha (Vaśiṣṭha), potem jego syn Śakti Maharṣi, a następnie wnuk Ryszi Parāśara, także Ryszi Dattatreya (około 3.000 p.e.ch., a kontynuatorem Adi Śankara - znakomity reformator indyjskiego brahmanizmu. Vasugupta (860–925) a jeszcze bardziej Abhinavagupta (950 – 1020 e.ch.) to śiwaicki, kaszmirski mistrz filozofii Adwaita opartej o traktaty Bhairava Tantras i Kaula Tantras. Starożytne nauki Wedy powiadają, że indywidualne Jaźnie, Dusze (Atman) są jak promienie jednego wielkiego Słońca Ducha, którym jest Brahman, Absolut. Podstawy myślenie niedwoistego mamy już w Rygwedzie, najstarszym znanym piśmie filozoficznym i mistycznym jakie zachował ludzkość.
Podstawowe pojęcia filozofii advaita to Brahman (Wszechduch, Bóg, Absolut) oraz Atman (dusza, duch, jaźń). Główną tezą Adwaita Wedanty jest całkowita jedność atmana (prawdziwej jaźni każdej żywej istoty) i Brahmana (Absolutu, Boga). Śankara uważał, że prawdziwą naturą każdego jest Brahman, jednak wszechświat, który jest mają uniemożliwia istotom dostrzeżenie tego. Poznanie prawdziwej natury można uzyskać poprzez zdobywanie wiedzy duchswiowej (dźńana), intensywną medytację nad własną naturą; poznanie Brahmana jest równorzędne z zespoleniem się z nim i uświadomieniem sobie prawdy o nierzeczywistości świata. Brahman jest uważany przez filozofię Adwaita za istotę najwyższą, bezforemną podtrzymującą wszechświat. Można go jednak przedstawić symbolicznie, co ma duże znaczenie przy kulcie religijnym, co (w hinduizmie) jest często praktykowane.
W filozofii wedanty starożytnych Indii istnieją zasadniczo trzy uznane szkoły albo duchowe ideologie, które określają związek człowieka z Bogiem, z Brahmanem, Absolutem. Znane są one jako: adwaita (adwajta) czyli niedualizm, dwajta czyli dualizm i wiśisztadwajta (Viśishṭādvaita) czyli warunkowy niedualizm. Joga jako duchowy stan jedności człowieka (jaźni czy duszy) z Bogiem (Bóstwem) jest zasadniczo identyczny ze stanem Adwaita. Prawdziwy Jogin jest zatem żyjącym Adwaitinem. W Indii i Himalajach rygorystycznie przestrzega się, aby wszelkie wprowadzenie w filozofię adwaita odbywało się pod kierunkiem wiarygodnych Mistrzów Duchowych, Guru, gdyż wszelka nauka mistyczna czy folozofia na poziomie abstrakcyjnym wymaga dobrego przewodnictwa żyjącego, realnego mistrza duchowego, a bez takiego kierownictwa generalnie wszyscy poszukiwacze schodzą jedynie na manowce duchowości. Z punktu widzenia praktyki jogi, adwaita to końcowy stan jaki osiąga adept, a im bardziej zaawansowana na scieżce osoba, tym bardziej koniecznym jest superwizja, nadzór i prowadzenie przez duchowego Mistrza. W szczególności osiągnięcie Wyzwolenia (Kaiwalyam) mozliwe jest tylko pod kierunkiem Mistrza (Guru), który sam osiągnął Wyzwolenie (Awadhuta, Awatara). Wyzwolenie jest sprawą długotrwałego treningu pod kierunkiem żyjącego Guru - Mistrza Joginów.
Najgłębszą szkołą Adwaita w Indii z istniejących współcześnie jest śiwaizm kaszmirski. Adwaita to od strony filozoficznej zarówno monizm jak i idealizm, idealizm absolutny, monistyczny teizm, realistyczny idealizm, transcendentalny materializm, a także realny monizm. Dla wedanty niedualność (advaita) oznacza brak ostatecznej różnicy między atmanem, najgłębszą jaźnią, a Brahmanem, boską rzeczywistością, sprawczą podstawą świata. Z punktu widzenia najwyższego urzeczywistnienia tylko jedna ostateczna rzeczywistość naprawdę istnieje - jest ona jednocześnie Atmanem (Duszą) i Brahmanem (Bogiem Absolutem) - celem duchowej drogi jest odkrycie, że prawdziwa jaźń praktykującego, Atman, jest bezczasową rzeczywistością będącą Istnieniem (Sat), Świadomością (Ćit), Błogością (Anandą). Wśród systemów niedualistycznych dwa porównania wyróżniają się jako najbardziej powszechne. Pierwsze to przestrzeń, która jednocześnie zawiera wszystko i przenika wszystko, przy czym sama w sobie nie jest niczym konkretnym; drugie to ocean, który pozostaje identyczny w swej naturze pod zmienną wielością swoich fal. W systemach niedualistycznych zadaniem mądrości (Dźńana) jest przeniknąć zasłonę zróżnicowanych pozorów (albo pozornych zróżnicowań) po to, by odkryć jednoczącą rzeczywistość, z której wynikają. Konkretne zjawiska w swojej różnorodności i wielości są jedynie pozorami, podczas gdy prawdziwa rzeczywistość jest Jednym - albo istotowym Absolutem (Atman, Brahman).
