środa, 10 maja 2017

Sanskryt - nauka i wiedza wedyjska

SANSKRYT, Wiedza Wedyjska a Współczesna Nauka


Artykuł tworzą trzy krótkie rozprawy autora o relacjach pomiędzy nauką i wiedzą wedyjską, o znaczeniu sanskrytu i pochodzących z niego języków indoeuropejskich oraz słowniczek pozwalający zapoznać trochę pojęć indyjskich. Bardzo polecam przed podróżą do Indii, Kaszmiru czy Nepalu. Przydatne wszystkim zainteresowanym Orientem. 


Nauka a Wiedza Wedyjska - Kazimierz M. Borkowski 


[Poniższy tekst był wydany w postaci broszurki oraz opublikowany, z pewnymi skrótami i poprawkami redakcyjnymi, w Nieznanym Świecie Nr 11/1995.]

Niebywałe w dziejach ludzkości osiągnięcia i przemożny wpływ na życie ludzi całego świata obdarzyły naukę ogromnym zaufaniem i respektem wszystkich środowisk. Równolegle z tymi procesami postępu nauki i techniki rośnie jakby skłonność do przeciwstawiania nauki religiom. Wynika to zarówno z tego, że niektórzy przedstawiciele świata nauki ferują opinie o jedynie słusznej naukowej drodze poznawania otaczającej rzeczywistości, jak i z upadku autorytetu kościołów, których reprezentanci zwalczając siebie nawzajem również roszczą sobie prawa do nieomylności i jedynie słusznej drogi. Oczywiście nie dotyczy to całych środowisk. W stosunku do uczonych o wspomnianych skrajnych postawach, możemy śmiało stwierdzić, że ich wpółczesna nauka zaczęła już pełnić rolę religii.

W tej sytuacji nie jest trudno o bałamucenie opinii publicznej. Cóż ma bowiem począć przeciętny „zjadacz chleba", który nie ma skłonności ani możliwości głębszego zapoznania się z nauką czy religiami. Musi on oczywiście polegać na opiniach tych, którzy wiedzą więcej. Problem stanowi jednak to, że tych „wszystkowiedzących" jest bez liku i przeczą oni sobie nawzajem. Jak zwykle w życiu, racja leży po obu stronach. Dużo można by na ten temat mówić, ale tutaj chciałbym podzielić się tylko kilkoma refleksjami z punktu widzenia reprezentanta nauk ścisłych, który przyjrzał się rzetelnie także drugiej stronie. 


Problemy współczesnej nauki 


Ogólnie mówiąc rozwój nauki zdaje się nie mieć końca. Obecnie mamy taką sytuację, że - obok starych nie rozwiązanych jeszcze problemów - niemal każde nowe odkrycie powoduje pojawienie się szeregu nowych zagadek. Otwieramy jedne drzwi i napotykamy na kilka innych zamkniętych!  

Radioastronomowie obserwują kwazary odległe o miliardy lat świetlnych widząc je takimi, jakimi były przed miliardami lat. Jak wszechświat wygląda teraz? Niewiele dalej widać już tylko tło tzw. promieniowania reliktowego (3 K) i jest to kraniec obserwowalnego wszechświata. Tło to, a pokrywa ono równomiernie całe niebo, wychodzi w istocie z jednego punktu (w którym zawarty jest cały wszechświat!) — obserwuje się w tym wypadku promieniowanie samego Wielkiego Wybuchu, który zapoczątkował ekspansję naszego wszechświata. Istnieją dość szczegółowe teorie wyjaśniające przebieg Wielkiego Wybuchu i późniejszą ewolucję wszechświata. Ale im dalej posuwamy się w przeszłość, tym więcej napotykamy problemów. Sprawa wydaje się całkowicie beznadziejna w bezpośrednim sąsiedztwie początku, wobec braku możliwości badania materii w tak ekstremalnych warunkach, jakie musiały panować u zarania Wielkiego Wybuchu. 

Nierozwiązanych zagadek jest jednak więcej. Nie wiemy np. jak długo jeszcze będzie się rozszerzał nasz wszechświat i czy w ogóle kiedyś nastąpi kolaps, tj. ponowne zapadnięcie się całego wszechświata w jeden punkt. Nie znamy zbyt dobrze nawet prędkości ekspansji wszechświata: od wielu lat utrzymują się rozbieżności w granicach czynnika 2, ale istnieją też wcale nie tak odosobnione opinie, że ekspansji w ogóle nie ma, a obserwowane poczerwienienie linii widmowych (główny argument na korzyść ekspansji) nie jest spowodowane efektem Dopplera. Nie wiemy czym są obserwowane na co dzień kwazary, skąd mają tak olbrzymie ilości energii. 

Spójrzmy na drugą skrajność — fizykę mikroświata. Trwa ciągły postęp w poznawaniu materii — od cząsteczek i atomów poprzez protony, neutrony, kwarki, elektrony i dziesiątki innych egzotycznych cząstek, tzw.  elementarnych. Wiele lat liczy sobie już pogoń za sformułowaniem Wielkich Teorii Unifikacji, które w jednolity sposób opisałyby trzy siły wzajemnego oddziaływania składników materii (elektromagnetyczne i jądrowe silne oraz słabe). Czy owe Wielkie Teorie w ogóle doczekają się kiedyś szczęśliwego finału? Jak dalece ujednolici to opis mikroświata? Prawie pewne wydaje się jednak, że ogólnej teorii względności, czwartego oddziaływania (grawitacji), nie da się pogodzić z teoriami kwantowymi. 

Nie trzeba wszakże sięgać do sytuacji skrajnych i najnowszych aby napotkać słabe punkty nauki. W powszechnym odczuciu wszystko już wiadomo o promieniowaniu elektromagnetycznym (reprezentującym materię w formie promienistej), o powstawaniu i rozchodzeniu się światła i fal radiowych. Istnieją świetne, uznane i powszechnie stosowane teorie opisujące różne aspekty z tym związane. W istocie teorie te opisują zjawiska elektromagnetyczne fragmentarycznie, jednostronnie i oczywiście nie do końca. Mamy np. teorię spójności (koherencji), którą stosuje się do opisu własności samego promieniowania i jego źródeł, która w samym zalążku korzysta z zasadniczo nieodpowiedniego aparatu matematycznego, w wyniku czego otrzymane na jej podstawie widmo (spektrum) promieniowania w rzeczywistości nie jest widmem w zwykłym rozumieniu. Skądinąd wiemy, że promieniowanie elektromagnetyczne składa się z fotonów. Wiadomo też, że dwa różne fotony nie są ze sobą skorelowane, tzn. interferometr, w którym następuje kombinacja fotonów, nie powinien dawać interferencji. Skoro jednak się ją obserwuje, to należy wnioskować, że ten sam foton wpada do dwóch różnych teleskopów (w przypadku interferometru radiowego — teleskopów odległych nawet o kilka tysięcy kilometrów!). 

Gdzie nauka nie może... 


Fundamentalnym niedostatkiem nauki jest prawie całkowita ignorancja ducha, wiedzy duchowej. Wynika to z paradygmatu pozwalającego akceptować tylko zjawiska powtarzalne i mierzalne zmysłami bądź przyrządami. Paradygmat ten czyni naukę wielce wiarogodną, przekonującą. Z drugiej strony pozbawia ją całej ogromnej dziedziny spraw duchowych. Weźmy na przykład tak trywialne zjawiska jak myśli czy uczucia. Nauka nie ma dokładnie nic o nich do powiedzenia. A przecież wszyscy wiedzą, że istnieją i mają ogromny wpływ na życie.

Parapsychologia przypisująca sobie cechy naukowości powszechnie nie jest akceptowana przez świat nauki, gdyż jej okresowe sukcesy po kilkunastu czy kilkudziesięciu latach nie dają się powtórzyć. Ale gwoli uczciwości: czy oficjalna nauka rzeczywiście spełnia wymogi wspomnianego paradygmatu? Oczywiście nie, ponieważ w przyrodzie wszystko się zmienia i to głównie dzięki skończonej dokładności (niedokładności) pomiarów mamy wrażenie pełnej powtarzalności. Z kilku powodów można stwierdzić, że nigdy nie będzie perfekcyjnych (idealnych) przyrządów!

Zapytajmy wprost, czy nauka jest w stanie dostarczyć nam odpowiedzi na żywotne pytania typu: czym jest życie, kim jesteśmy, skąd przyszliśmy, dokąd zmierzamy? Nie ulega wątpliwości że nie, gdyż po prostu jej zakres nie sięga tak daleko — jest ograniczony do dziedziny materii przejawionej (i równoważnej jej energii).

Dla Czytelników „NŚ" zagadkowe wydać się może to, że większość naukowców a priori (z założenia) odrzuca możliwość postrzegania przyszłości, istnienia telepatii, teleportacji, kreacji materii i dziesiątków innych zjawisk „paranormalnych" dobrze znanych w innych kręgach. Wobec powszechności wspomnianych zjawisk pojawia się pytanie: skąd u naukowców bierze się takie zaślepienie. Jak sądzę, jest to rodzaj autosugestii, głębokie przekonanie, wiara — wynikające z wieloletniego utwierdzania się.

Proszę sobie wyobrazić, że ortodoksyjny naukowiec spróbuje uwierzyć w jedno choćby z owych paranormalnych zjawisk. Natychmiast wali się całe jego pojmowanie świata i nauka pozostaje tylko jedną, wcale nie najważniejszą, stroną medalu. Przykładowo, jeśli zjawisko kreacji materii albo teleportacji okazuje się realne, to zaraz rodzi się wątpliwość w rzeczywistość całego świata przejawionego. Naturalnie, wielu ludzi zwyczajnie wie, że świat materialny jest tylko ułudą. W istocie, według nauk wedyjskich, jest on rzeczywisty i nierzeczywisty zarazem, jest stworzony, przejściowy. Jakże jednak druzgocące jest takie odkrycie dla ateisty, dla materialisty! Normalnie umysł jego po prostu nie zaakceptuje tej możliwości. Podejrzewam, że trzeba tu zaiste jakiegoś aktu łaski, aby normalny człowiek zdołał wyrwać się z tego obłędu wpojonej wiary w naukę.

Wiedza wedyjska nauce 


Niechaj Czytelnik nie odniesie wrażenia, że potępiam naukę jako taką. Jestem od tego daleki, ale chcę tutaj uwypuklić jej ograniczenia, o których naukowcy często zapominają. Marzy mi się też przyszła nauka korzystająca również z wiedzy duchowej. Wygląda to na utopię; wydaje się jednak, że istnieją obszary wspólne nauce i wiedzy duchowej, filozofii wieczystej, wiedzy wedyjskiej. Wymienię tutaj kilka przykładów - głównie z Wed - które mogą zainteresować, a może i zainspirować, naukowców. 

Z ogólnych zagadnień warto pamiętać, że już przed tysiącleciami mędrcy, asceci i święci Wschodu nauczali, że nic nie dzieje się bez przyczyny, że Wszechświat jest cykliczny (być może chodzi tu o znaną kosmologom możliwość pulsującego Wszechświata), że zmiany odbywają się z zachowaniem całkowitej energii, że jest wielowymiarowy (wiele ze zjawisk mikroświata nie da się opisać bez wprowadzenia kilku wymiarów ponad trzy kartezjańskie), że czas nie jest wielkością fizyczną typu wymiaru (w innych światach ma inny charakter). 

Nauka analizuje przyrodę rozkładając ją na cząstki elementarne, cząsteczki i różne ich stany skupienia. Duchowe podejście do opisu świata przejawionego jest zgoła odmienne. Według wed świat materialny zbudowany jest z pięciu elementów albo żywiołów posiadających kolejno pięć, cztery, itd. aż do jednej z pięciu cech albo charakterystyk odpowiadających pięciu zmysłom: woń, smak, kształt, dotyk i dźwięk. Jest więc ziemia mająca wszystkie cechy, woda (bez zapachu), ogień (bez zapachu i smaku), wiatr albo powietrze (tyko dotyk i głos) i eter, niebo albo akaśa (stan najsubtelniejszy, pierwotny, reprezentujący dźwięk; „na początku było Słowo" — symbolem stworzenia jest mantra OM). Kolejne żywioły są coraz płynniejsze i rozleglejsze, bardziej przenikliwe (ziemia jest nieruchoma, woda — płynna, ogień — ruch w górę, powietrze rozchodzi się na wsze strony, akaśa jest wszechobecna). To owe charakterystyki czynią rzeczy ciężkimi. Najsubtelniejszy stan materii-energii, budulec do wszelkich innych postaci materii, żywiołów, czeka jeszcze na odkrycie przez fizyków. Z niego to, z akaśy, powstają składniki materii (ciała grube oraz subtelne, takie jak myśli i uczucia) w wyniku oddziaływania nań prany albo siły życiowej, która — podobnie jak akaśa — jest wszechobecna. 

Z historii awatara Ramy dowiadujemy się, że prawdopodobnie znacznie więcej niż 10 tysięcy lat temu Rawana posiadał samolot, napowietrzny rydwan „Puszpakę", w którym uprowadził brankę Sitę z subkontynentu Indii na Lankę (Cejlon). Niezmiernie ciekawą sprawą jest napęd owego samolotu. Mógł on latać dzięki mantrom! O tym, że nie musi to być czysta fantazja świadczą niektóre współczesne praktyki mantryczne, a nawet badania naukowe (w szczególności nad znaną mantrą Gajatri). O wiele bardziej fantastycznie brzmi jednak inny przekaz o tym, jak wielki mędrzec Wiśwamitra dzięki opanowaniu wiedzy zawartej w wedach stworzył alternatywny wszechświat, włącznie z całym panteonem bogów! Wszechświat ten wprawdzie nie przetrwał (ponieważ jego kreacja odbyła się wbrew woli Boga), ale sam fakt istnienia takiej możliwości dobitnie uzmysławia potęgę kryjącą się w naukach duchowych. Jeśli jest to prawda, to wcale nie wydaje się przesadzone stwierdzenie Sathya Sai Baby (współczesnego nam awatara), że obecna nauka ma się tak do wiedzy wedyjskiej jak światło robaczka świętojańskiego do blasku Słońca! 

Mówi się, że Atharwa Weda, jedna z czterech wed, zawiera wiele tajemnic technologicznych i praw naukowych, które zostały bezpośrednio wykorzystane przez Zachód. W wedzie tej wspomina się m.in. o powietrznych pojazdach, o grawitacji i istnieniu atomów z ich własnościami wybuchowymi. A trzeba wspomnieć, że wedy są najstarszymi w ogóle przekazami wiedzy (nie chodzi tu o nie tak znów dawno spisane teksty określane mianen wed, bo wed w rzeczywistości nie da się zawrzeć w słowie pisanym, lecz o przekazy ustne — w sukcesji uczniów), z których wywodzą się wszystkie późniejsze pisma święte, szczególnie te hinduskie. 

U podstaw nauk duchowych 


Wszystko wskazuje zatem na to, że człowiek nie jest w stanie pojąć rozumem, logiką, wiedzą świecką już tylko samej materialnej strony Stworzenia. Aby więc nie popełniać tragicznej pomyłki — skazującej być może całe życie jednostki na marne — trzeba zawierzyć Mistrzom, Nauczycielom, Mędrcom, którzy doświadczyli Rzeczywistości. Od nich to dowiadujemy się, że Bóg stworzył wszystko dla sportu, rozrywki, że świat przejawiony można traktować jako myśl albo sen Boga. Stworzył świat na podobieństwo teatru, na którego scenie całe stworzenie odgrywa swoje role zgodnie z przez Niego zadanymi regułami. 

Oto w telegraficznym skrócie sedno nauk wedyjskich: Prawdziwy, niezmienny jest tylko Bóg, którym w istocie — ale nie wiedząc o tym — jest sam człowiek. Boga w człowieku należy identyfikować z Ja, Jaźnią, Duszą, Atmą — tym, co pozostaje po odrzuceniu wszystkiego czym nie jesteśmy (nie jesteśmy ani ciałem, ani umysłem). Sam Bóg, stworzyciel wszystkiego, nie ma żadnych cech czy charakterystyk typowych dla żywiołów. Jest więc subtelniejszy od najsubtelniejszego, jest przenikliwszy od akaśy, jest immanentny (wrodzony) we wszystkim. Mówi się o Bogu, że jest bezforemny, co ma oznaczać, że ma On nieskończenie wiele form i każdą może przejawiać. 

Motorem napędowym wszystkich zmian w świecie jest Miłość, która ma wiele obliczy i znamy ją w życiu codziennym pod takimi postaciami jak miłość czy fizyczne siły przyrody. Człowiek w stworzeniu zajmuje najwyższą pozycję, a jest ona skutkiem zasług (karmy) wypracowanych we wcześniejszych stadiach ewolucji. Różni go od zwierząt zdolność odróżniania dobra od zła i dociekania ostatecznej Prawdy. Celem wszystkiego stworzenia jest powrót do Źródła, ponowne zjednoczenie się z Bogiem. Tylko istoty urodzone na Ziemi jako ludzie mają możliwość dotarcia do Źródła i jest to szansa zasłużona. Niewykorzystanie jej powoduje zwykle kolejne narodziny. Główną przeszkodą w osiągnięciu celu jest przywiązanie do rzeczy tego świata wynikające z ignorancji, traktowania rzeczywistego-nierzeczywistego (świata przejawionego, przyjemności i uciech doczesnych) jako prawdziwe (maja). 

To maja sprawia, że dla każdej jednostki, dźiwi, osoby wszechświat jest ni mniej ni więcej tylko wytworem jej własnego umysłu. Stwierdzenie to może wydać się skrajnie przewrotne: nie do przyjęcia jest aby istnienie tego potwornego przestworu wszechświata zależało od tego, czy go postrzegamy czy nie. W rzeczy samej sam wszechświat jest czymś wyjątkowym i nie znika, ale jawi się każdemu zgodnie z jego punktem widzenia. Mówi się że Jednego Brahmana postrzegamy jako rozmaitość Kosmosu analogicznie jak o zmroku zamiast liny dostrzegamy węża na drodze. 

Wszystkie religie i każda z osobna są dobre w swoich podstawowych założeniach (chociaż z czasem praktyki niekiedy zostały mocno wypaczone). Jedną z wielu dróg (podobno w naszych czasach najłatwiejszą) osiągnięcia celu jest szczere oddanie, miłość do Boga wielbionego w całkiem dowolnej postaci (nawet bezpostaciowego, jak np. Allah), w tym także (albo przede wszystkim) Boga zamieszkującego w naszych sercach. Wiedzieć też warto, że religia ze swoimi obrządkami jest tylko etapem w duchowym rozwoju człowieka i że później staje się balastem. Podstawowym celem każdego, wszakże, jest samorealizacja, powrót do Źródła. Każdy człowiek jest na innym etapie w drodze do tego celu i wszyscy skazani są na ostateczne jego osiągnięcie. Bóg, oprócz twardych reguł gry, oferuje także Łaskę, jednak zależy ona całkowicie od Jego „widzimisię". 

Awatar wszechczasów 


Aby pomóc ludziom w osiągnięciu wspomnianego celu, w każdym wieku pojawiają się mędrcy i ludzie oświeceni. W skrajnych przypadkach, kiedy zło zatacza zbyt szerokie kręgi, sam Bóg przychodzi w ludzkiej postaci, by zaprowadzić porządek. Jest to awatar i różni się on od innych wysoko rozwiniętych ludzi tym, że nie wypracowuje w ogóle swoich mocy duchowych, ale rodzi się z nimi. Ponadto ma on trzy cechy, których nikt inny nie posiada: wszechmoc, wszechobecność i wszechwiedza. 

Ostatnie trzy boskie inkarnacje znane są jako wspomniany już Rama, oraz Sai Baba i Kriszna (ok. 5 000 lat temu). Ani Budda, ani Jezus nie byli takimi awatarami. Bóg w ludzkiej postaci ma jednak pewne ograniczenia, które sam sobie narzucił i nie pozwala sobie na ich przekraczanie. Rama i Kriszna przybyli, by zniszczyć określone niegodziwe jednostki, natomiast Sai Baba zamierza przywrócić ścieżkę prawości bezkrwawo, gdyż obecnie zło panoszy się powszechnie i należałoby wytępić zbyt wiele jednostek (być może wszystkie!). Jest już sporo oznak, że ten awatar znacznie przewyższy poprzednich pod wielu względami. Drogi awatarów są jednak nieprzewidywalne. 

Ponieważ środkowa z potrójnej inkarnacji obecnego awatara żyje już od 1926 r., wiemy o niej bardzo dużo. Można zatem sprawdzić „na żywo" czy posiada owe charakterystyczne cechy awatarów. Świadectw jest aż zanadto. Wszechwiedzę demonstruje on w swoich dyskursach, publikacjach i w czasie rozmów. Ludzie ze wszystkich rejonów świata i środowisk odbywający indywidualne z nim rozmowy niezmiennie stwierdzają, że zna ich na wylot łącznie z wszelkimi szczegółami z całego ich życia, nawet tymi najintymniejszymi — tak, jakby był obecny zawsze i wszędzie. Bywają przypadki, że ludzie znają swoje poprzednie wcielenia, o których on także wie (sam stwierdza, że zna wszystkie byłe i przyszłe wcielenia każdego). Wszechobecność wyraża się też pojawianiem się jednocześnie w wielu miejscach we własnym bądź przybranym ciele albo w widzeniach i snach. Przejawy wszechmocy to: kreacja materii i użytecznych przedmiotów, uzdrawianie, ożywianie zmarłych, wstrzymywanie burz, tłumienie pożarów i tysiące innych tzw. cudów. Przy tym wszystkim jest to postać bardzo pewna siebie acz skromna i nie lubiąca fanfar, a w stosunku do ludzi i zwierząt — ucieleśnienie miłości. Stosunkowo duży odsetek wielbicieli Sai Baby to ludzie wykształceni: naukowcy, lekarze, przemysłowcy a także przywódcy duchowi. 

Jak Sai Baba wyraża się o nauce? Traktuje ją jako coś naturalnego i potrzebnego na równi z naukami duchowymi. Krytycznie ocenia on jednak zarozumiałość naukowców. Ci, którzy przyszli do niego ze szczerymi zamiarami zbadania jego nadzwyczajnych mocy, zostali sowicie nagrodzeni. Nie wątpię, że niewielu naukowców poważnie potraktuje stwierdzenie Baby z 1979 r., że tak precyzyjnie znana w świecie nauki stała prędkości światła jest zaniżona aż o ok. 1 %, czyli wiele rzędów ponad dokładność wyznaczenia tej wielkości. Czy jednak nie warto się temu przyjrzeć? 

Niespełna rok temu w piśmie aśramu Prasanthi Nilayam „Sanathana Sarathi" napisano, że podstawowa forma całego stworzenia ma kształt sferyczny i sferoidy te poruszają się po orbitach eliptycznych. Nie kłóci się to z naszą widzą. Powiedziano jednak też, że najmniejszy niepodzielny sferoid rozmiarami ma się tak do protonu, jak proton ma się do Ziemi i jak Ziemia ma się do tzw. Brahma Loki — niebiańskiej „planety" obejmującej cały wszechświat. Dzisiejsza nauka wie, że obserwowany wszechświat jest o około 19 rzędów wielkości (1019, czyli jedynka z 19 zerami) większy od Ziemi, a Ziemia o 21 rzędów większa od protonu. Jakże nieosiągalnie daleka zdaje się droga fizyków do tej najmniejszej cząstki! 

Wobec obecnego światowego kryzysu moralnego i spowodowanej nim obecności awatara, nasuwa się nieuniknienie wniosek, że żyjemy w czasach nadzwyczaj interesujących, o których ludzkość będzie zapewne wspominać przez wiele następnych tysiącleci. Kiedy świat nauki i techniki, obecnie jeszcze upojony duchem władzy nad materią, zacznie uświadamiać sobie potęgę Ducha, będzie to zapewne początkiem największej rewolucji w historii ludzkości. Symptomem tego co nas jeszcze czeka mogą być wyniki badań regresji hipnotycznych w okres przedurodzeniowy wskazujące, że duży odsetek (około 70 %) osób narodzonych w drugiej połowie naszego wieku, dziejowymi przemianami uzasadnia wybór czasu swoich narodzin. Sai Baba powiedział kiedyś, że o wiele ważniejsze niż chodzenie człowieka po Księżycu jest to, że Bóg chodzi dziś po Ziemi. Podobno dzisiaj nam ludziom nawet bogowie zazdroszczą przywileju współżycia z awatarem. Ale czy my to doceniamy...? 

Można powiedzieć, że cóż z tego że On jest tu z nami, skoro nie widać tego w świecie na co dzień. Nie można jednak wykluczyć możliwości, że już obecnie byłoby znacznie gorzej, gdyby nie Jego wpływ. Ale, naturalnie, tego nie da się sprawdzić. Wszyscy prawie wiemy o tragicznych proroctwach na koniec naszego stulecia, które powoli powinny już się materializować. Być może były one prawdziwe, ale nie uwzględniały obecności Bhagawana Sai i osobiście jestem przekonany, że się w ogóle nie sprawdzą. Przed około 25 latami Swami powiedział, że jego wpływ na skalę światową zacznie być dostrzegalny już w latach 80-tych, a do ok. 2020 r. całkowicie zakończy swoją misję. Na krótko przed „polską" rewolucją z 1989 r. Baba zapewnił Niemców, że pracuje nad rozwiązaniem problemu NRD, gdzie jego wielbiciele musieli działać nielegalnie. W ostanim numerze World Goodwill Newsletter (No 3/1994), a jest to kwartalnik nie mający nic (poza dobrą wolą) wspólnego z Sai Babą, napisano znamienne i budujące słowa: „Cudem obecnych czasów jest to, że po raz pierwszy, i na skalę światową, zaczynamy rozpoznawać te wartości i sposoby działań, które niszczą życie. Nawet w najmniejszej społeczności znajdują się tacy, którzy odrzucają materialistyczne i samolubne cele, wybierając w to miejsce współpracę w praktycznych inicjatywach, która wyraża ich szczere zainteresowanie powodzeniem innych, jak również ich poczucie jedności i współzależności życia."

"Podstawowa różnica pomiędzy nauką i duchowością jest następująca: Nauka odnosi się do badania zewnętrznego wszechświata zjawiskowego. Duchowość zajmuje się wykorzystywaniem wewnętrznego funkcjonowania Boskości. Naukowiec to ten, który posiada widzenie zewnętrzne. Ktoś, kto ma widzenie wewnętrzne jest świętym.

Oto przykład różnicy pomiędzy prawdą naukową a prawdą duchową. (W tym miejscu Bhagawan Baba narysował okrąg i powiedział:) To, co kończy się tam, gdzie się zaczęło, określane jest jako purnam (pełnia albo całość). Purnam adah purnam idam, purnath purnam udaćjathe. Purnam adaja purnamewa awasiszjathe (Tamto jest pełnią, to jest pełnią, pełnia pochodzi z pełni. Gdy pełne zabrać z pełni, pełnia pozostaje pełna). Pełny okrąg reprezentuje duchowość, gdyż w nim początek i koniec są tym samym. Duchowość nie zna rozróżnienia między początkiem i końcem. Termin adhjatma znaczy ,,to, co nie ma ani początku, ani końca".

Aby zrozumieć czym jest nauka, przetnij okrąg na dwie połowy. Lewa połowa jest półokręgiem przypominającym literę ,,C". Tutaj ,,C" jest nauką, która zaczyna się w jednym punkcie i kończy w innym. Między tymi dwoma punktami jest olbrzymia luka, która zwie się agamjagoćaram (niedostępny obszar). Jest ona nieosiągalna, niedostrzegalna i niepojmowalna."

—  Sathya Sai Baba, „Gems of Wisdom", 255–256

File translated from TEX by TTH, version 3.12 on 12 Aug 2002. 

Znaczenie Sanskrytu - K. M. Borkowski 


Bhagawan Sathya Sai Baba mówi, że przyszedł, aby ożywić Wedy. Wedy spisano w sanskrycie. Prawie wszystkie dyskursy Baby zawierają liczne cytaty i słowa w tym języku. Wielokrotnie też podkreślał On wielkie znaczenie sanskrytu. Możemy zatem domyślać się, że już niedługo sanskryt stanie się bardzo ważnym językiem na całym świecie. Niewątpliwie warto więc przybliżyć nieco ten bodajże najstarszy język ludzkości wielbicielom Sai. Na tym polu jestem, niestety, zaledwie początkującym amatorem, dlatego to co przedstawię należy przyjmować ze znaczną dozą rezerwy (i wyrozumiałości wobec potknięć). Najpierw podam ciekawsze informacje ogólne o językach Indii, które pojawiły na początku 2000 r. w SatGuru – internetowej grupie dyskusyjnej wielbicieli Sathya Sai, a potem parę praktycznych zdań o spolszczaniu sanskrytu.

Konstytucja Indii wyróżnia 18 języków urzędowych tego kraju, w tym sanskryt (angielski ma oficjalny status języka stowarzyszonego). W istocie jednak prawie każdy z tych 18 języków ma wiele dialektów, często bardzo się różniących, a ponadto jest wiele regionalnych, nieoficjalnych języków – razem jest ich ponad 2001.

W południowych Indiach, tam gdzie urodził się Swami, większość ludzi posługuje się jednym z grupy czy ,,rodziny" spokrewnionych języków znanych jako grupa drawidyjska. Języki te, chociaż różne, mają tyle ze sobą wspólnego, że podobno ktoś znający jeden z nich łatwo może opanować inny. Na przykład, śp. Kasturi, ongiś ,,nadworny" tłumacz Swamiego mówił, że został przez Babę zachęcony do biegłego opanowania wszystkich tych języków! Istnieją cztery główne języki drawidyjskie odpowiadające czterem stanom południowych Indii. Telugu, ojczysty język Sai, jest urzędowym językiem w Andhra Pradeś – stanie, w którym leży Puttaparthi, miejsce urodzenia i głównego aśramu Baby. Słynne nabożne pieśni Tjagaradźa pisał jakieś 200 lat temu w tym języku. Od zachodu z Andhra Pradeś graniczy Karnataka, gdzie ludzie mówią w języku kannada. Jest to główny język Bangalore i pobliskiego Whitefield z aśramem Brindawan. Dalej na południe, przy wschodnim wybrzeżu, leży wielki stan z językiem tamilskim, Tamil Nadu, którego stolicą jest Chennai (Madras), oraz – na zachodnim skraju półwyspu – stan słynnego Adi Śankary, Kerala, w którym głównym językiem jest malajalam.

Drawidyjska rodzina języków jest bardzo stara, a badacze sądzą, że jeszcze kilka tysięcy lat temu zasięg ich obejmował większość obszaru całych współczesnych Indii i Pakistanu. Prawdopodobnie starożytna cywilizacja doliny Indusa posługiwała się jakąś odmianą języka z grupy drawidyjskiej. Być może takiego języka używali także Rama i Kriszna. Od wielu wieków jednak na obszarach północnych i centralnych Indii używa się języków z całkiem innej rodziny, nazywanych niekiedy indoaryjskimi. Mówi się, że przyszły do Indii znacznie ponad 3000 lat temu z północnego zachodu, jednak znawcy przedmiotu nie są zgodni co do tego pochodzenia ani dat. Najstarszy znany nam z tych indoaryjskich języków to sanskryt, a jego najwcześniejsza forma to ta, w której spisano cztery Wedy.

Sanskryt to święty język Indii i hinduizmu, język Upaniszad, Bhagawad Gity i wielu innych świętych pism oraz ogromnej literatury – dlatego jest on tak ważny. Język ten nie należy do łatwych do nauczenia ze względu na złożoną i rygorystyczną gramatykę (podobno istnieje blisko 4000 reguł gramatycznych, w tym m.in. jest osiem przypadków i obok liczby pojedynczej oraz mnogiej jest liczba podwójna2). Mimo, że niektórzy nazywają go językiem martwym (z zastrzeżeniem zastosowań religijnych), użyczył on współczesnym językom indyjskim tysięcy słów, szczególnie w obszarach religii, kultury i nauczania.

Do żywych języków współczesnych grupy indoaryjskiej należą: hindi (używany w okolicach Delhi i w północnych oraz centralnych Indiach, a także gdzie indziej, wyjąwszy południe), bengali (Kalkuta i Bangladesz) oraz spora liczba języków regionalnych mocno ugruntowanych w lokalnej tradycji (gudźarati, pańdźabi, marathi i in.). Nawet urdu, główny język indyjskich muzułmanów i oficjalny język Pakistanu, należy do języków indoaryjskich. Jest dość podobny do hindi, ale z silnym wpływem arabskiego i perskiego. Śirdi Baba posługiwał się językami urdu i hindi. Te języki generalnie są prostsze i łatwiejsze do nauki niż sanskryt.

Dość intrygującym faktem związanym z językami indoaryjskimi jest ich pokrewieństwo z językami europejskimi. Około 200 lat temu lingwiści, ku swemu ogromnemu zaskoczeniu zaczęli dostrzegać powiązania sanskrytu z łaciną i greką. Zaczęto zestawiać listy słów w sanskrycie i ich odpowiedników w językach europejskich. Wkrótce badacze zdali sobie sprawę, że jest to więcej niż tylko przypadkowa zbieżność. Gdy odkryto więcej podobieństw także w gramatyce (np. końcówki czasowników), uznano, że języki indoaryjskie są jedną z gałęzi większej rodziny (nazywanej czasem indoeuropejską) zasięgiem obejmującej obszar od wybrzeża Atlantyku do Zatoki Bengalskiej.

Jeffrey Armstrong, znawca Wed i sanskrytu oraz wielbiciel Sai Baby, niedawno mówił tak (The Ramala Centre Newsletter z marca 2000 r.): Odkrycie roli sanskrytu stanowiło nie lada problem z racji tego, że wówczas Indie były kolonią brytyjską. Podporządkowanie Jej Wysokości Królowej kultury, która utrzymywała, że jej historia sięgała pięćdziesiąt czy sześćdziesiąt tysięcy lat wstecz i na dodatek stanowiła podstawę języka i literatury kolonizatora, musiało wywoływać zakłopotanie! Brytyjczycy nie mogli tego przełknąć, dlatego uczeni owego czasu wymyślili teorię, która mówiła iż istniała grupa ludzi nazywanych Ariami, która żyła na stepach Rosji i to ten lud 1500 lat temu na koniach wjechał do Indii przywożąc ze sobą księgi nazywane Wedami. Niestety, nie uwzględnili faktu, że Wedy zawierały astronomiczne obliczenia sięgające 7000 lat w przeszłość! Nie ma przykładów ani świadectw na to, by konno jeżdżący lud posiadał obserwatoria i badał gwiazdy przez siedem tysięcy lat. Niemniej, ci zachodni uczeni przeoczyli tę niespójność i wierzyli w teorię jakoby Ariowie najechali Indie i pokonali ciemnoskórych Drawidian dzięki wyższej technice i mądrości. Teoria ta była podobna do tej, którą wysunął Adolf Hitler wywyższając rasę aryjską. Termin Aryjczyk wziął on z kultury wedyjskiej, w której słowo to (arja) oznacza szlachetnych ludzi dążących do wyzwolenia swoich dusz z ciemności materii. Nie ma ten termin nic wspólnego z rasą, nic wspólnego z kulturą, lecz odnosi się wyłącznie do aspiracji duchowych do wyzwolenia atmy (duszy) z tamasu czyli ciemnoty.

Powyższa opinia jest chyba zbyt radykalna (w Indiach Ariami zwie się ludzi z północy o jasnej karnacji), ale niewątpliwie w przeszłości sporo namieszano. Ponieważ język polski także należy do tej indoaryjskiej rodziny, możemy powiedzieć, że jest on dalekim krewnym języka Wed. Czytelnik pomyśli, że nic w tym szczególnego, skoro wszystkie języki wywodzą się z sanskrytu, jak niekiedy się mówi. Otóż współczesne świadectwa lingwistyczne podobno wskazują, że dotyczy to jedynie większości języków europejskich i indyjskich; znakomita większość pozostałych, włącznie z chińskim, japońskim, arabskimi itd., jest albo całkowicie niezależna od sanskrytu, albo związki są tak odległe, że nie sposób ich wykryć. Niemniej, sanskrytu, opiewanego jako język bogów, nie powinniśmy traktować jako tylko członka wspólnej rodziny. W jednym z dyskursów (SSS t. 33, s. 3) Swami tak się o nim wyraził: Wiele europejskich języków posiada liczne słowa pochodzące od sanskryckich rdzeni. Angielskie słowa takie jak matka, ojciec, brat itd. pochodzą z łaciny, a te z sanskryckich słów takich jak pitar, matar i bhratar. Zatem język angielski jest niczym wnuczka, podczas gdy łacina niczym córka wobec sanskrytu – matki języków. Sanskryt cieszy się przywilejem bycia starożytną matką wielu języków3.

Powiadają, że w Europie istnieją dwa języki, litewski i łotewski, które zdają się być niemal żywymi ,,skamielinami". Są tak stare, że mają ciągle wiele wspólnego z sanskrytem. Podobieństwo ma być uderzające, chociaż nie tak bliskie jak np. sanskrytu i hindi. Pewne wyobrażenie o bliskości języków może dać porównanie liczb od jeden do dziesięciu. W poniższej tabelce mamy takie zestawienie dla języków: polskiego, sanskrytu, łotewskiego, litewskiego i łacińskiego.

jeden 4  - eka       viens   vienas  unus    
dwa    -  dwa(u)    divi    du      duo     
trzy    - traja/tri tris    trys    tres    
cztery  - ćatur     četri   keturi  quattuor
pięć   -  pańća     pieci   penki   quinque 
sześć  -  szasz     seši    šeši    sex     
siedem  - sapta     septini septyni septem  
osiem   - aszta     astoni  aštuoni octo    
dziewięć - nawa      devini  devyni  novem   
dziesięć - daśa      desmit  dešimt  decem   

[Wymowa: č – cz; š – sz.]

Ten wyrywkowy przykład mojemu niewyrobionemu gustowi podpowiada, że nasz język wcale nie ustępuje innym w podobieństwie do sanskrytu! O związkach języka polskiego z sanskrytem możemy wiele przeczytać w napisanych ze znawstwem książkach Jana Nary.

Dość trudnym problemem związanym z sanskrytem jest jego pisownia. Istnieje wiele rozmaitych wersji transliteracji tego języka. Oryginalnym pismem sanskrytu w Indiach jest dewanagari. Na alfabet ten składa się około 50 podstawowych znaków. Trudności wynikają z tego, że sporo głosek sanskryckich nie ma odpowiedników w językach zachodnich, w których mamy największy wybór tłumaczeń oryginalnych tekstów oraz rozmaitych podręczników i słowników. Uproszczenia zaś prowadzą do wypaczeń. W 1993 r. Jan Nara rozpowszechnił małe opracowanie pt. Informacja o pisowni wyrazów indyjskich dla osób tłumaczących i piszących z wzorcami spolszczonej pisowni około pół tysiąca częściej spotykanych wyrazów sanskryckich. Osobiście dużo korzystałem z tego wciąż aktualnego słowniczka. Ponieważ tłumaczących wielbicieli przybywa, warto przypomnieć elementarne reguły spolszczania sanskrytu. Pozwolę sobie na dłuższy cytat z wspomnianego ,,dziełka" Jana:

Wyrazy zapisane w piśmie dewanagari (używanym w sanskrycie, hindi i niektórych innych językach indyjskich) są jednoznacznie zapisywane w międzynarodowej transkrypcji naukowej (używającej dodatkowych kresek i kropek), a przejście od niej do transkrypcji spolszczonej jest już proste (v zastępujemy przez w, j – dź, y – j itd.). Natomiast w językach angielskim i niemieckim są z takim przejściem kłopoty, wynikające z kilku powodów strukturalnych. Między innymi nie ma w nich odpowiednich spółgłosek miękkich, wobec czego np. prosty wyraz Śri bywa w języku angielskim zapisywany jako Sri lub Shri, a także jako Sree lub Shree. Ponadto, Hindusi chętnie dodają po ,,t" przydech ,,h" (nawet w tych miejscach, gdzie w postaci sanskryckiej on nie występuje), co jeszcze bardziej powiększa wieloznaczność (np. Sakti, Sakthi, Shakti, Shakthi – zamiast jednoznacznej w języku polskim formy Śakti).

Oczywiście takiego rozgardiaszu nie ma sensu przenosić na nasz grunt – tym bardziej, że transkrypcja spolszczona jest zasadniczo jednoznaczna.

Główne warianty:

- Zgłoskotwórcze ,,r z kropką u dołu" może być zapisywane jako ,,ri" lub ,,ry" (poleca się tu wariant pierwszy).
- Zamiast miękkich ,,ć, dź" bywają pisane twarde ,,cz, dż" (nienajlepszy wariant twardy przyszedł do nas kiedyś za pośrednictwem języków zachodnioeuropejskich).
- Sylaby w rodzaju ,,śa, ći, ńa, rja" bywają dalej spolszczane do postaci ,,sia, ci, nia, ria", ale to nie jest zbyt dobre, bo wtedy czytelnik nie wie, czy np. sylabę ,,si" ma wymawiać miękko (śi) czy twardo (jak w wyrazach obcych ,,sigma, silos").
- Wszystkie terminy religijno-filozoficzne, a także imiona własne dotyczące czasów dawnych i mitologicznych podawane są w transkrypcji spolszczonej. Natomiast imiona własne współczesne można podawać w transkrypcji spolszczonej lub w pisowni angielskiej; nazwy geograficzne raczej w tej pierwszej, a imiona-nazwiska osób – raczej w tej drugiej.

Pisownia Sai Baba jest jednoznaczna (tylko taka); wymowa: Sa-i Baba. Pierwszą część imienia można zapisywać jako Sathya lub Satya (ewentualnie zamiast ,,y" może stać ,,j"); wymowa: Satja (,,h" jest króciutkim przydechem, dla Polaków słabo odróżnialnym).

Koniec cytowanego fragmentu. Dodam od siebie, że to, co proponuje Jan, jest w pełni zgodne z pisownią zalecaną przez polskich indologów (np. Mały słownik klasycznej myśli indyjskiej autorstwa T. Hermanna i in., Wyd. Naukowe Semper, Warszawa 1992). Słowniczka Jana nie powtarzam, gdyż wielbiciele z Organizacji pieczołowicie przygotowują podobny spis wyrazów wraz z objaśnieniami dla swojej witryny internetowej (zob. też moją wersję), skąd wkrótce będzie łatwo dostępny nie tylko dla wielbicieli Swamiego.

Na koniec mam dla Czytelników tłumaczących z angielskiego ,,bombową" wiadomość. Otóż w internecie dostępny jest już jeden z najlepszych słowników sanskrycko-angielskich: Monier-Williamsa5 zawierający około 160000 (160 tysięcy) haseł w cyfrowej postaci pod Windowsy! Jest to tzw. freeware (za 'friko') w jeszcze niedoskonałej postaci (program obsługujący bazę danych pojawił się dopiero na jesieni 2001 r.), ale już bardzo pomocny w pracy tłumacza. Trzeba tylko zapoznać się z jedną ze stosowanych tam transliteracji (Harvard Kyoto lub ITRANS; wykorzystują one tylko znaki z typowej klawiatury komputera). Niezbędne pliki znajdują się pod adresem: http://members.ams.chello.nl/l.bontes/. Instalacja jest prosta: należy rozpakować ściągnięte pliki do jednego katalogu (trzeba mieć ok. 17 MB wolnej pamięci na dysku), zaś fonty do 'windowsowego' katalogu FONTS. To wszystko. Tak – nic więcej nie trzeba robić! Słownik uruchamiamy klikając na plik wykonawczy mwsdd.exe (lub na uprzednio zrobiony, np. na pulpicie, skrót do tego pliku). 


W okienku programu wpisujemy np. 'ahiM' i po naciśnięciu przycisku Search otrzymujemy listę 8 słów sanskryckich zaczynających się od tych czterech liter. Kliknięciem wybieramy np. a-hinsa (obok którego widzimy również zapis dewanagari) i w prawym okienku czytamy objaśnienie (generalnie nie zawsze klarowne, gdyż występuje tam mnogość skrótów i oznaczeń z oryginalnego słownika, a poza tym są też błędy) i domyślamy się bez trudu, że spolszczona postać to: ahinsa (a nie, jak zwykle piszemy, ahimsa). Przyjemnej pracy! 

Sai Ram

Przypisy (wszystkie pochodzą od Jana Nary):

1 Wg artykułu A. Karpa pt. Indyjska wieża Babel (1980) istnieją 723 języki indyjskie, a tzw. mother tongues (obejmujących języki i dialekty) jest ponad dwa razy tyle. Jednakże trzynastu głównymi językami literackimi mówi ok. 94 % ludności; to 9 języków indoeuropejskich (w tym urzędowy hindi, bardzo bliski sanskrytowi) oraz 4 drawidyjskie.

2 Liczba podwójna istniała jeszcze w języku staropolskim i jej pozostałością są m.in. formy: oczyma, uszyma, rękoma.

3 Inny cytat Baby: "Sanskryt jest językiem nieśmiertelnym; jego głos jest wieczny; jego wezwanie brzmi poprzez wieki. Zawiera on w sobie podstawową substancję wszystkich języków świata. Czcijcie sanskryt jako Matkę języków."

4 Nasze słowo jeden jest pokrewne z sanskryckim adi (początkowy, pierwszy) – por. też ros. odin wymawiane adin, słoweń. eden i inne słowiańskie. Początkowe ,,j" doszło w wyniku typowego procesu zwanego jotacją.

5 Adres wydawnictwa indologicznego, skąd można sprowadzić pocztą m.in. wspomniany słownik M. Monier-Williamsa A Sanskrit-English Dictionary (jednotomowy): Motilal Banarsidass, 41 U.A. Bungalow Road, Jawahar Nagar, DELHI 110 007, INDIA. Przysyłają oni także bezpłatne katalogi i informacje o nowościach.

(ŚM 9/2002)

Słowniczek Terminów Indyjskich (głównie sanskryckich)


[Wersja z dnia 2007.06.7]

Poniższą listę opracowałem w oparciu o słownik przygotowany przez wilbicieli Baby i zamieszczony na oficjalnej stronie Organizacji Sathya Sai. Najistotniejsza wprowadzona przeze mnie zmiana to dodanie w nawiasach kwadratowych transliteracji przy każdym sanskryckim wyrazie według konwencji Itrans (zob. też niżej załączony obrazek). Zapis Itrans oparłem prawie całkowicie o słownik Monier-Williamsa w postaci cyfrowej. To uzupełnienie uwiarogodnia przyjętą uproszczoną transkrypcję, a także pozwala na prostą zmianę polskiej pisowni. W polskiej transkrypcji starałem się o jednolitość polecanego wariantu miękkiego (dź, ć, ś, ri oraz n, aj). Czytelnik może w dopuszczalnych granicach łatwo zmienić tę pisownię, według własnego gustu lub zgodnie z preferencjami praktykowanymi w polskiej literaturze, posługując się formą transliterowaną: ch odpowiada ć lub cz; j — dź lub dż; M — n lub m; R — ri lub ry; ai — aj lub ai; sh — ś lub sz (w sprawie polskiej pisowni sanskrytu zob. także ten artykuł). Naturalnie, podczas modyfikacji oryginalnej wersji słowniczka usunąłem kilka dostrzeżonych błędów oraz dokonałem paru uzupełnień i innych zmian. Tę moją wersję trzeba jednak traktować jako roboczą. Będę wdzięczny za informacje o zauważonych błędach, a także za wszelkie inne uwagi, które można kierować na adres kb@astro.uni.torun.pl. — KMB      


A B Ć D E G H I J K L M N O P R S Ś T U W

A

abhaja [abhaya] — nieustraszoność.
abhimana [abhImAna] — świadomość, przytomność.
abhiszeka [abhiSheka] — ablucje, kąpiel.
abhjasa [abhyAsa] — systematyczna, wytrwała praktyka.
aćarja [AchArya] — duchowy nauczyciel.
adhara [AdhAra] — wspierające, podtrzymujące; podstawa, baza, podpora.
adharma [adharma] — zło, nieprawość, przeciwieństwo dharmy.
adheja [Adheya] — podtrzymywane, przypisane, zawarte; atrybut; przedmiot, obiekt.
adhi [adhi] — nad, z, z góry, na, przy, po, dla.
Adhjatma; -ika [adhyAtmika] — Najwyższy Duch; duchowe, wewnętrzne.
Adi Śesza [Adi sheSha] — 'Pierwotny, początkowy (adi)' Śesza.
adwajta [advaita] — niedualizm (niedwoistość); monizm, system filozoficzny oparty na zasadzie jedności stworzenia i Stwórcy.
adźata [ajAta] — (jeszcze) nie urodzony, nie rozwinięty.
adźńa [Aj~na] — polecenie.
adźńana(-i,-in) [aj~nAna] — niewiedza, ignorancja; (ignorant).
Agastja [Agastya] — mędrzec, autor kilku hymnów wedyjskich; gwiazda Kanopus.
Agni [agni] — bóg ognia.
agni [agni] — ogień, żywioł ognia.
Ahalja [ahalyA] — żona Gautamy, jednego z riszich tretajugi.
aham [aham] — ja, jam jest; wiedzący.
ahankara [ahaMkAra] — pierwiastek ego, samolubstwo, pycha; dumny, samolubny.
ahinsa [ahiMsA] — niekrzywdzenie, niestosowanie przemocy.
aja [hindi: aya (aia), ang.: ayah] — hinduska niańka.
Ajodhja [ayodhya] — stolica królów linii solarnej (słonecznej, męskiej); tu urodził się i panował Śri Rama.
ajurweda [Ayurveda] — klasyczna medyczna wiedza Indii.
akarma [akarma(n)] — brak działania, bezczynność.
akaśa(m) [AkAsha] — przestrzeń, niebo, eter, najsubtelniejszy z pięciu żywiołów, bhut.
akhanda [akhaNDa] — niepodzielne, nieprzerwane, całe.
akszara [akShara] — niezniszczalne, sylaba Om.
Allach [ang.: Allah] — imię Boga w religii muzułmańskiej. Aby nie ograniczać Nieograniczonego, islam odrzuca wielbienie Boga posiadającego formę.
amba, ambaja [ambA, ambayA] — matka, dobra kobieta; określenie używane dla wyrażenia szacunku.
amma [ammA] — w językach południowych Indii zniekształcony wyraz amba często stosowany jako przyrostek imion żeńskich (w tym także bogiń).
amrita(m) [amRta] — nieśmiertelne, niezniszczalne, wieczność, niebo, piękne, ambrozja, nektar nieśmiertelności.
amśa [aMsha] — część, porcja, udział; podział, dziedziczenie.
anadi [anAdi] — bez początku.
ananda [Ananda] — czysta i trwała błogość, radość, ekstaza.
anandamaja-kośa [Anandamaya kosha] — piąta najsubtelniejsza powłoka (kośa) skrywająca atmę, powłoka błogości; ponad nią istnieje tylko maha-ananda, sama błogość, atma.
ananta [ananta] — bez końca (a[n] + anta), bezkresne, wieczne, nieskończone.
Andhra Pradeś [Andhra prAdesha] — 'kraj (pradeśa) ludu Andhra', stan w Indiach ze stolicą w Hyderabadzie składający się z trzech części: Rayalaseema, Uttar Andhra i Telengana podzielonych dalej na 22 okręgi (dystrykty). W okręgu Anantapur znajduje się Puttaparthi.
anga [a~Nga] — część, członek.
Angada [a~Ngada] — wanara, syn Waliego.
Angiras [a~Ngiras] — imię risziego.
anitja [anitya] — nietrwały, przejściowy.
anjatha (anjada) [anyathA (anyadA)] — inaczej, w inny sposób (innym razem, kiedyś).
anna [anna] — pokarm, pożywienie.
annamaja-kośa [annamayakosha] — pierwsza z pięciu powłok (kośa) okrywających atmę, materialna, związana z pożywieniem; ciało fizyczne.
anrita [anRta] — nieprawdziwy, fałszywy.
antah, antar, antara [antaH, antar, Antara] — wewnętrzny, w środku, między.
antahkarana(m) [antaHkaraNa] — wewnętrzne instrumenty psycho-somatyczne składające się z umysłu, intelektu, pamięci i ego.
anu [aNu] — atom.
anubhawa [anubhava] — doświadczenie, przeżycie, uczucie.
anugraha [anugraha] — łaska.
anuraga [anurAga] — przywiązanie, afektacja, miłość, pasja.
anurakti [anurakti] — głębokie przywiązanie lub uczucie do Boga.
Ańdźaneja [A~njaneya] — Hanuman jako syn Ańdźany.
ap [ap] — woda, żywioł.
apara [apara] — niższy, pospolity, inny.
apeksza [apekShA] — oczekiwanie, nadzieja, wymaganie.
aranja(ka) [araNya; araNyaka] — dzicz, pustynia, las, obca lub odległa kraina (las).
aranjaki [araNyaka] — teksty formalnie i treściowo pomiędzy brahmanami i upaniszadami; lektury dla pustelników mieszkających w lesie (aranjaka), zawierające rozważania mistyczne.
arati [arati] — końcowa część wieczornego obrządku ofiarnego lub bhadźanów obejmująca kołysanie światłem, dzwonienie i śpiewanie.
arćana [archana] — rytuały, oddawanie czci.
ardha [ardha] — pół, część; obszar, kraina.
ardźuna [arjuna] — czysty, niesplamiony, biały.
Ardźuna [arjuna] — jeden z pięciu braci Pandawów, bohater Mahabharaty; przyjaciel i uczeń Kriszny, od którego otrzymał Bhagawad Gitę.
ariszadwarga [ari ShaDvarga] — grupa (warga) sześciu (szad = szasz) wewnętrznych wrogów (ari) człowieka (tj. żądza, gniew, chciwość, tępota, zazdrość i pycha; kama, krodha, lobha, matsarja, moha i mada).
artha [artha] — dobrobyt.
asana [Asana] — postawa jogiczna.
asat(ja) [asat] — fałszywe, nierzeczywiste, nieprawdziwe, złe; zło.
asti [asti] — istniejące, obecne.
astika [Astika] — człowiek religijny, wierzący w obowiązek, karmę, miłość itp.
astra [astra] — broń.
asura [asura] — duch, nieucieleśniony (w odróżnieniu od rakszasów) demon; dziecko Kaśjapy; wróg bogów.
asztan, aszta(u) [aShTan, aShTA, aShTa(u)] — osiem.
asztaśata [aShTA-shata] — 108.
asztaśata(ka) [aShTa-shata(ka)] — 108 lub 800 (108).
aszti [aShTi] — istota, jądro.
asztottaraśata nama(wali) [AShTottara shata nAma (nAmAvalI)] — 108 (dosł.: osiem ponad sto – aszta + uttara + śata) imion (Boga); por. też asztaśata.
aśanti [ashAnti] — niepokój, zamęt.
Aśoka [ashoka] — król; nazwa drzewa o pięknych czerwonych kwiatach; bez (nie czyniący) smutku.
aśram(a) [Ashrama] — pustelnia; etap rozwoju duchowego.
aśrita [Ashrita] — szukający schronienia, zależny, przestrzegający, mieszkający.
aśwamedha [ashvamedha] — ceremonialna ofiara (medha) konia (aśwa).
Aśwatthama [ashvatthAmA] — syn Drony.
Atharwaweda [atharvaveda] — czwarta Weda.
ati [ati] — nad-, ponad-, super-; bardzo, nadzwyczaj, wyjątkowo.
atithi [atithi] — gość (od przedrostka at- znaczącego 'niespodziewanie' a będącego kontrakcją od ati – nadzwyczajny).
atma [Atma(n)] — niezniszczalna dusza, prawdziwe Ja, jaźń.
atman [Atman] — najgłębsza jaźń człowieka; Bóg wrodzony, wewnętrzny, boskość zawarta w człowieku.
atmaniwedana(m) [Atmanivedana] — ofiarowanie (niwedana) własnej jaźni (duszy) Bogu, całkowite poddanie się Jemu.
atma wićara [Atma vichAra(Na)] — dociekanie wewnętrznej prawdy o atmie.
Atri [atri] — mędrzec, autor licznych hymnów wedyjskich, ojciec mędrca Dattatreji; gwiazda w Wielkim Wozie.
Aurobindo, Śri (1872–1950) — hinduski filozof, mistyk, autor licznych książek.

awarana [AvaraNa] — zakrywanie, zamykanie; osłona, okrycie, ściana, tarcza.

awatar(a) [avatAra] — inkarnacja, zstąpienie Boga (okres takiego wcielenia).
awidja [avidya] — ignorancja, niewiedza.
awjakta [avyakta] — nieprzejawiony, nieopisywalny.

B

Baba — Sathya Sai Baba; ojciec.
bahja [bAhya] — zewnętrzny, poza, obcy, sprzeczny z.
bala [bala; bAla] — siła, potęga, moc; chłopiec, dziecko.
Balarama [balarAma] — brat Kriszny.
Bali [bali] — władca demonów, wnuk Prahlady, upokorzony przez awatara Wamanę.
bangaramu [telugu: baMgaramu] — złoto.
bandhu [bandhu] — pokrewieństwo; krewny, przyjaciel.
bhadźan [bhAjana] — hinduska pieśń nabożna lub hymn; zbiorowe śpiewanie takich pieśni.
Bhagawad Gita [bhagavad-gItA] — „Pieśń Pana"; wybitny poemat filozoficzny, którego treścią są pouczenia udzielone Ardźunie przez Krisznę na polu walki; część Mahabharaty.

Bhagawan, Bhagawat [bhagavan, bhagavat] — Wzniosły, Pan, Pan Bóg.
Bhagawata [bhAgavata] — nazwa purany.
bhakta [bhakta] — wielbiciel.
bhakti [bhakti] — ścieżka oddania, wielbienie, miłość do Boga.
Bharadwadźa [bharadvAja] — słynny mędrzec (riszi); jemu przypisywana jest większość wspaniałych hymnów wedyjskich.
Bharat [bhArata] — Indie.
Bharata [bharata] — przyrodni brat Ramy (urodzony z Kajkeji).
Bharatija [bhAratIya] — Hindus, mieszkaniec Bharatu, Indii.
bhauta [bhauta, bhUta] — żywa istota, żywioł, materia.
bhati [bhAti] — światło, splendor; dowód, postrzeganie, wiedza.
bhawa [bhAva; bhava] — istnienie, sansara, uczucia; pojawienie się, narodziny, wytwarzanie, stawanie się.
bhawasagara(m) [bhavasAgara] — ocean (sagara) światowego życia.
Bhiszma [bhIShma] — bohater Mahabharaty ze strony Kaurawów.
bhoga [bhoga] — rozrywka, zabawa; przeciwieństwo jogi.

bhrama [bhrama] — ułuda, błąd.

bhranti [bhrAnti] — ułuda, fałsz.
Bhrigu [bhRgu] — jeden z dziesięciu mędrców stworzonych przez pierwszego Manu, autor Rigwedy; imię różnych autorów i postaci.
Bhudewi [bhUdevI] — bogini ziemi.
bhumi [bhUmi] — ziemia, żywioł ziemi.
bhut(a) [bhUta] — żywioł, składnik materialnego świata (ziemia, woda, ogień, powietrze i eter).
bhuwarloka [bhuvarloka] — atmosfera.
bidźa [bIja] — zalążek, „zalążek dźwięku" jako podstawowy składnik mantr.
Brahma [brahma] — jeden z najważniejszych bogów hinduizmu; stworzyciel w trójcy Brahma-Wisznu-Śiwa; prarodzic.
brahmaćari(n,-ja) [brahmachArin,-charya] — pierwszy etap życia duchowego: uczeń, który poświęcił się urzeczywistnianiu wiedzy o brahmanie, prowadząc życie w czystości studiuje święte pisma.
brahma-muhurta [brahmamuhUrta] — godzina Brahmy (przed świtem, pomiędzy godzinami 3 i 6).
brahman [brahman] — transcendentny absolut, bezosobowa najwyższa niedwoista istność, pierwotne źródło i ostateczny cel wszystkich istnień.
brahmanda(m) [brahmANDa] — kosmiczne jajo (anda); wszechświat.
brahmany [brahmaNa] — teksty napisane prozą, pierwsza warstwa Wed z komentarzami do mantr i opisami ceremonii ofiarnych.
brahmatattwa [brahmatattva] — bezpostaciowy Bóg, zasada brahmana.
bramin [brahman(a)] — najwyższy stan społeczny dawnych Indii (kapłani, nauczyciele).
Brigu — zob. Bhrigu.
Brihadaranjaka [bRhadAraNyaka] — nazwa upaniszady (por. też aranjaki).
Budda [buddha] — książę Gautama, ok. 556–480 r. p.n.e., założyciel buddyzmu po osiągnięciu oświecenia (buddha).
buddhi [buddhi] — intuicyjna świadomość, intelekt, inteligencja, wrodzona zdolność rozróżniania.

Ć 

ćajtanja [chaitanya] — czysta świadomość, świadomość własnego istnienia; duch.
Ćajtanja (1485–1534) — wielki święty, reformator, nauczał ścieżki miłości i oddania awatarowi Krisznie, znany także jako Kriszna–Ćajtanja.
Ćajtra [chaitra] — pierwszy miesiąc roku.
ćakora [cakora] — grecka kuropatwa, o której mówi się, że żyje dzięki księżycowemu światłu.
ćakra [chakra] — koło, krąg, dysk; ośrodek.
ćandala [chaNDAla] — wyrzutek społeczny, człowiek zdegradowany, najniższego stanu, parias.
ćandra [chandra] — księżyc.
ćandrajana [chAndrAyaNa] — rodzaj pokuty postnej prowadzonej przez cały miesiąc księżycowy.
ćapati [hindi: capati, chapaTI, ang.: chapat(t)i] — rodzaj naleśników.
ćappals [hindi: chappal] — obuwie, sandały.
ćaritra [charitra] — dzieje, życie, dokonania.
ćatni [hindi: chatni, ang.: chutney] — popularna indyjska pikantna przekąska lub sos, typowo zawierający składniki kwaśne i słodkie.
ćaturdaśi [chaturdashI] — czternasta.
ćaturjuga [chaturyuga] — albo mahajuga, pełny cykl czterech jug: satja, treta, dwapara i kali.
ćatwaras (ćatur), ćatasras, ćatwari [chatvAras, chatasras, chatvAri] — cztery (rodz. m., ż., n.).
ćhinna [Chinna] — przerwane, wyrwane, oderwane, ograniczone.
ćidakaśa [chidAkAsha] — atma, obszar świadomości absolutnej.
ćinna [telugu: chinna] — zob. ćhinna.
ćintamani [chintAmaNi] — 'myślowy klejnot', klejnot spełniający życzenia.
ćintana [chintana] — myślenie, refleksja.
ćit [chit] — świadomość, wiedza; istota podmiotu świadomości.
Ćitrakuta [chitrakUTa] — nazwa góry – Cudowny (ćitra) Szczyt (kuta).
Ćitrawati [chitravatI] — 'Ozdobiona obrazami', nazwa rzeki, nad którą leży Puttaparthi.
ćitta [chitta] — serce; narząd uświadomienia; pamięć; świadomość, podświadomość.
ćitta-ćora [chitta-chaura] — złodziej serc, umysłów.
ćora [chora, chaura] — złodziej.

D

daja [dayA] — litość, współczucie.
dajwa [daiva] — boskie; los, fatum.
dajwanśasambhuta [daiva-aMsha+sambhuta] — urodzony (sambhuta) jako cząstka (anśa) boskości (dajwa).
dakszina [dakShiNa] — opłata, południe (strona świata).
dakszinajana [dakShiNAyana] — półrocze, gdy słońce zmierza ku południowi (lipiec – grudzień).
Dakszinamurti [dakShiNAmUrti] — imię ('Forma Południowa') Pana Śiwy jako milczącego nauczyciela. Przedstawia się go siedzącego pod banjanem i w ciszy uczącego czterech riszich u swoich stóp.
dama [dama] — samokontrola, cierpliwość, wyrzeczenie.
dana(m) [dAna] — dobroczynność.
danawa [dAnava] — demon, asura, wróg dew.
danda [daNDa] — laska, kij; buława.
Dandaka(ranja) [daNDaka, daNDakAraNya] — nazwa lasu (aranja).
daridra [daridra] — biedak.
darpana [darpaNa] — zwierciadło.
darśan(am) [darshana] — akt udzielenia widzenia wielbicielowi; widzenie, widok świętej osoby.
darśana [darshana] — jeden z sześciu podstawowych systemów filozofii dawnych Indii; wgląd.
dasja(m) [dAsya] — ósmy etap duchowej sadhany; służenie, postawa sewy.
daśa [dasha] — dziesięć.
daśańgula [dashA~ngula] — 10 palców (cali?) długości lub w obwodzie.
Daśara [dasharA] — dziesiąty dzień Daśaratry, świętowanie zwycięstwa Ramy nad Rawaną, stąd zwany też Widźajadaśami.
Daśaratha [dasharatha] — ojciec Ramy, władca Ajodhji.
Daśaratra [dasharAtra] — dziesięć dni (nocy); 10-dniowe święto od nowiu w miesiącu Aświna (wrzesień/październik); główna część 12-dniowych obrządków Dwadaśaha; zob. też: Daśara i Nawaratra.
daśawatar [dashAvatAra] — jeden z dziesięciu kolejnych awatarów; ostatnich trzech to: Rama, Kriszna i Kalki.
daśendrije [dashendriya] — dziesięć zmysłów.
Dattatreja [dattatreya] — mędrzec, syn Atriego i Anasuji.
deha [deha] — ciało materialne, śmiertelne.
dehi(n) [dehin] — mieszkający w ciele człowieka Bóg; ucieleśniony; żywa istota.
dewa [deva] — boski, niebiański; bóg, bóstwo.
Dewaki [devakI] — córka prawdziwej matki Śri Kriszny, którą była Dewaka.
dewi [devI] — bogini.
dewudu [telugu: devuDu] — bóg.
dhana [dhana] — nagroda, skarb, kapitał.
Dhanwantari [dhanvantari] — bóg medycyny i zdrowia, nauczyciel ajurwedy.
dhara [dhara(-A); dhAra(-A)] — posiadający, wspierający, niosący; stumień, zalew, wytrysk, głębia.
dharma [dharma] — droga prawości, właściwe postępowanie, przykazanie boże, obowiązek, kodeks etyczny, natura.
dhjana(m) [dhyAna] — medytacja, koncentracja, kontemplacja.
dhobi [hindi: dhobI, dhobi] — pracz/praczka.
dhoti [hindi: dhotI, dhoti] — rodzaj długiego męskiego okrycia noszonego na biodrach.
Dhritarasztra [dhRtarAShTra] — ślepy król, ojciec setki Kaurawów.
diwja(twa) [divya(tva)] — boskie, niebiańskie, cudowne (boskość).
Draupadi [draupadI] — żona braci Pandawów.
driszti [dRShTi] — wzrok, widzenie.
driśja [dRshya] — widzialny, widziany, oglądany.
duhkha [duHkha] — smutek, przykrość, ból.
Duhśasana [duHshAsana] — syn Dhritarasztry.
dunna [telugu: dunna] — bawół.
Durwasa [durvAsas] — mędrzec znany ze swej porywczości, syn Atriego i Anasuji.
Duszana [dUShaNa] — imię rakszaskiego dowódcy.
dwajta [dvaita,-A] — dualizm, doktryna, według której jednostka i Bóg są oddzielne.
dwapara juga [dvApara yuga] — era w dziejach świata poprzedzająca współczesną kali jugę; w bieżącym cyklu ćaturjug skończyła się wraz ze śmiercią awatara tej jugi, Kriszny (ok. 5000 lat temu).
dwa(u), dwe, dwe [dva(u), dve, dve] — dwa (rodz. m., ż., n.).
dwesza [dveSha] — nienawiść, gniew, awersja.
Dźabali [jAbAli] — mędrzec; kapłan Daśarathy.
dźada [jaDa] — bezwładna materia, stworzenie, wszystko, co nie jest sat ani ćit.
dźagadguru [jagadguru] — nauczyciel świata, uniwersalny mistrz.
Dźagadiśa, Dźagadiswara [jagadIsha, jagadIsvara] — Pan Świata.
dźagat [jagat] — zmienny świat przejawiony, nieprawdziwy.
dźagrat [jAgrat] — przebudzony; stan jawy.
dźaja [jaya] - zwycięstwo, wygrana, pokonanie.
dźala [jAla] — woda, żywioł wody (dźalatattwa).
Dźamadagni [jamadagni] — ojciec Paraśuramy, potomek Bhrigu.
Dźambhawan [jAmbavat] — imię przywódcy małp.
Dźanaka [janaka] — król-mędrzec, ojciec Sity, małżonki Ramy.
Dźanmasztami [janmAShTamI] — urodziny (dźanma) Pana Kriszny przypadające na 8-my (asztami) dzień po pełni w miesiącu Śrawana lub Bhadra (lipiec/wrzesień).
dźapa(m) [japa, jApa] — powtarzanie albo śpiewanie wybranego imienia Pana lub mantry z poddaniem ego i z głębokim oddaniem oraz koncentracją.
dźapamala [japamAlA] — korale modlitewne składające się ze 108 paciorków.
Dźataju [jaTAyus] — król orłów lub sępów.
dźej — okrzyk radości lub zwycięstwa (od: dźa [ja], dźaja — zwycięski, zwycięstwo).
dźhula [hindi: jhUlA] — wisząca kołyska, hamak, kołyska; kołysać; kołysanka (pieśń).
dźidźńasu [jij~nAsu] — pragnący wiedzieć, dociekający, sprawdzający.
dźiwa(-i) [jIva (jIvin)] — jednostka (istota żywa), niezrealizowana indywidualna dusza; osoba, człowiek, świadomość ,,ja".
dźiwanmukta [jIvanmukta] — człowiek, który osiągnął wyzwolenie (mukti) za życia.
dźiwatma [jIvAtman] — jaźń, dusza, człowiek.
dźjoti [jyoti(s)] — światło, jasność (słońce, świt).
dźńana(m) [j~nAna] — poznanie, mądrość; wyższa, święta wiedza.
dźńanendrije [j~nAnendriya] — pięć narządów (indrija) poznania (zmysłów wewnętrznych): wzrok, słuch, smak, węch, dotyk
dźńani(n) [j~nAnin] — ten, który posiadł dźńanę, osoba wyzwolona.
dźńeja [j~neya] — to, co jest poznawane, przedmiot wiedzy.

E

eka(m) [eka(m)] — jeden/jedna (jedno/jednostka), pojedynczy, wyjątkowy.
ekadaśi [ekAdashI] — jedenasta; jedenasty dzień połowy księżycowego miesiąca, uważany za najodpowiedniejszy na post.
ekagrata [ekAgratA] — skupienie na jednym (eka), koncentracja, jednolitość.
ewa(m) [eva(m)] — tak, prawdziwie, tylko; szybki; droga.

G

gaććha(ti) [gam, gacch, gaccha(ti), gAcchAti] — iść, odchodzić, wyruszać, przychodzić.
gadźa, gadźendra [gaja, gajendra = gaja-rAja] — słoń, król słoni.
Gajatri [gAyatrI] — jedna z najważniejszych mantr, strofa z Rigwedy, recytowana o świcie, w południe i o zmierzchu.
gajatri [gAyatrI] — najważniejsza miara metryczna w poezji składająca się z 24 sylab.
gana [gaNa] — trzoda, grupa, zastępy (szczególnie służby Śiwy pod nadzorem Ganeśy).
Ganapati [gaNapati] — Pan ganów, Ganeśa.
gandha [gandha] — zapach, odór, powonienie; pycha, arogancja; związek.
gandharwa [gandharva] — półbóg, niebiański muzyk.
Gandiwa(m) [gANDiva(m), -Iva] — nazwa łuku Ardźuny; łuk.
Ganeśa [gaNesha] — słoniogłowy starszy syn Śiwy; jedno z najpopularniejszych bóstw indyjskich, bóg mądrości i przeszkód (stawia je, ale też usuwa).
Ganeśa Ćaturthi [gaNeshachaturthI] — urodziny Ganeśy przypadające na czwarty (ćaturthi) dzień po nowiu w miesiącu Bhadra (sierpień/wrzesień).
Ganga [ga~NgA] — rz. Ganges.
garu [hindi: garu] — ciężki, wybitny; nieżyjący, ś.p. (po nazwisku).
Garuda [garuDa] — niebiański orzeł, wierzchowiec Wisznu.
Gautama [gotama, gautama] — imię riszich.
ghi [hindi: ghi, ang.: ghee] — klarowane masło.
Gita; gita [gItA] — Bhagawad Gita; pieśń, wiersz.
go [go] — krowa, byk.
Godawari [godAvarI] — nazwa rzeki.
gopala [gopAla] — pasterz krów; przydomek Kriszny.
gopi(ka) [gopI, gopa, gopikA, gopaka] — pasterka lub żona pasterza.
gopura [gopura] — ozdobne wejście do świątyni; brama.
gotra [gotra] — ród, linia rodowa, pokolenie.
Gowinda [govinda] — imię Kriszny.
grama(m) [grAma] — wioska; zbiorowość ludzi; starsza kobieta w rodzinie.
griha [gRha] — służący; dom; domownicy; żona; głowa rodziny.
grihalakszmi [gRha lakShmI] — bogini domu.
grihastha, grahastha(-jam) [gRhastha, grahastha] — drugi etap w wedyjskim życiu człowieka, uduchowione świeckie życie głowy rodziny.
Guha [guha; guhA] — imię przywódcy Niszadów; grota, ukrycie.
guna [guNa] — cechy charakterystyczne, składnik rzeczywistości, typ zachowań; są trzy podstawowe cechy: sattwa, radźas i tamas.
gunatita [guNAtIta] — wolny od gun, ponad cechami.
guru [guru] — czcigodny; duchowy nauczyciel, przewodnik na drodze do wyzwolenia.
Gurupurnima [gurupUrNimA] — święto ku czci nauczyciela (guru) pokoleń Wjasy, dzień (noc) pełni księżyca (purnima) w miesiącu Aszad (czerwiec/lipiec).


hansa [haMsa] — łabędź; mityczny wierzchowiec Brahmy.
Hanuman [hanuman(ta), hanumat] — syn boga wiatrów Waju, jeden z bohaterów Ramajany, oddany wielbiciel Ramy.
Hari [hari] — imię różnych bogów, szczególnie Wisznu.
harina [hariNa] — jeleń.
Hariśćandra [harishchandra] — imię różnych autorów i króla z tretajugi.
hasta [hasta] — ręka.
Hastinapura [hastinApura] — stolica królów linii lunarnej (księżycowej, tj. 'po kądzieli'), główna scena akcji Mahabharaty.
hatha [haTha; hatha] — przemoc, siła, hathajoga czyli system ćwiczeń ukierunkowany na zapanowanie nad ciałem lub umysłem; uderzenie, zabicie, zgładzenie (też: hatyA).
he [he] — partykuła wykrzyknika, 'o!'
hinsa [hiMsA] — przemoc, krzywdzenie.
hiranja [hiraNya] — złoto.
Hiranjagarbha [hiraNyagarbha] — 'Złoty płód', zalążek życia i formy; złote jajo, z którego narodził się Brahma jako Stwórca; Promienny (imię boga słońca).
Hiranjaksza i Hiranjakaśipu [hiraNyAkSha, hiraNyakashipu] — demony-bracia ('złotooki' i 'odziany w złoto'), zgładzeni przez awatarów Wisznu: Warahę i Narasinhę.
hri [hR] — nosić, zawierać.
hridaja [hRdaya] — serce.
homa [homa] — ofiara dla bogów obejmująca wlewanie do ognia klarowanego masła.
hotra; -i [hotra; hotR] — ofiara, ofiarowanie przez spalenie; składający ofiarę.


iććha(śakti) [ichChA(shakti)] — życzenie, pragnienie (siła woli).
Ikszwaku [ikShvaku] — syn Manu, pierwszy władca Ajodhji, praprzodek Ramy.
Indra [indra] — władca bogów i wichrów zwanych Marutami, pogromca smoka Writry.
Indradźit [indrajit] — 'Pogromca Indry', syn Rawany, Meghanada.
indrije [indriya] — zmysły, organy.
Isa, Issa — właściwe imię Jezusa, które znaczy tyle co Sai: Iśwara, Bóg, Absolut (por.: Iśa).
isztadewata [iShTadevatA] — bóg wybrany i wielbiony przez daną osobę.
Iś [Ish] — Śiwa, mistrz, pan, najwyższy duch; posiadać, być mistrzem, władać.
Iśa [Isha] — Śiwa, potężny, mistrz, władca, władca w niebie; nazwa jednej z upaniszad (Iśopaniszad).
Iśwara [Ishvara] — Pan, Bóg osobowy, Paramatma, Stwórca; Śiwa bądź Wisznu.
itihasy [itihAsa] — dosł. 'tak (iti) naprawdę (ha) było (asa)', legendy, sagi bohaterskie, opowieści mitologiczne; epopeje Mahabharata i Ramajana.

J

jadźńa [yaj~na] — bardzo rozbudowana rytualna ofiara (w odróżnieniu od pudźy) bez obiektu czci.
Jadźńawalkja [yAj~navalkya] — jedna z największych osobistości upaniszad, kapłan i guru króla Dźanaki.
Jadźurweda [yajurveda] — Weda ofiar.
jaga [yAga] — obrządek z darami ofiarnymi.
Jama [yama] — bóg śmierci, syn Surji i brat prawodawcy Manu.
jama [yama] — panowanie nad wewnętrznymi zmysłami; zasada moralna.
jantra [yantra] — technika; symbol lub diagram pomocny przy medytacji; narzędzie, maszyna.
Jaśoda [yashodA] — macocha Kriszny, która wychowywała Go od urodzenia.
joga [yoga] — związek, unia; dyscyplina duchowa.
Judhiszthira [yudhiShThira] — Dharmaradźa, najstarszy z braci Pandawów.
juga [yuga] — wiek, epoka w dziejach świata.
jugadi [yugAdi] — początek (adi) jugi; zob. Ugadi.
jugawatar [yugAvatAra] — awatar określonej jugi, ery; Sai Baba jest awatarem toczącej się obecnie kalijugi
juwaradźa [yuvarAja] — koronowany książę, następca tronu.



Kabandha [kabandha] — demon z otworem gębowym na brzuchu.
Kajkeji [kaikeyI] — trzecia żona Daśarathy, matka Bharaty.
Kajlas(a) [kailAsa] — święta góra w Himalajach uważana za siedzibę bogów, szczególnie Śiwy.
kajwalja [kaivalya] — absolutna jedność, duchowa wolność i niezależność.
kaka [kAka; telugu: kAki] — wrona, krakanie.
kala [kala; kAla; kalA] — niewyraźny, surowy; śmierć, czarny, noc, żelazo; część, 1/16-ta część, jednostka czasu.
kalijuga [kaliyuga] — obecna epoka dziejowa, wiek kali, wiek żelaza, ciemności i zła, charakteryzujący się złymi, bezbożnymi czynami.
Kalinga [kAli~Nga] — imię węża z czasów Kriszny.
kaljana [kalyANa] — honorujący, pomyślny, dobroczynny.
Kalki(n) [kalki] — dziesiąty z daśawatarów pojawiający się na końcu każdej ćaturjugi, na białym koniu z dobytym mieczem, który wyplenia niegodziwców; w obecnej epoce jest Nim Sathya Sai Baba.
kalpa [kAlpa; kalpa] — rytuały, ceremonie; okres w dziejach, dzień i noc Brahmy, drzewo w niebie.
kalpataru, kalpawriksza [kalpataru, kalpavRkSha] — niebiańskie drzewo (wriksza, taru) spełniające życzenia.
kama(m) [kAma] — żądza, pożądanie, chciwość, pragnienie przedmiotów zmysłowego świata, zmysłowość; miłość (doczesna), przyjemność; przedmiot pragnienia, przyjemności, miłości.
Kamada Dewi [kAmada devI] — bogini spełniająca pragnienia.
Kamadhenu [kAmadhenu] — krowa (dhenu) Wasiszthy spełniająca wszystkie życzenia.
kanda [kaMda] — rozdział (książki), węzeł, woda, chmura.
Kansa [kaMsa] — król Mathury, niegodziwy kuzyn Pana Kriszny.
kantha [kaNTha; telugu: katha] — gardło, szyja, szyjka (naczynia).
Kapila [kapila] — starożytny mędrzec-filozof, propagator dwajty, rozdzielności ducha i materii; uważany za niepełnego awatara.
kara [kAra] — czynienie, robienie; czyniący; czyn, akt.
karana [kAraNa; karaNa] — przyczyna; narząd, instrument.
karma [karma(n)] — czyn, obowiązek działania; przeznaczenie, los jako skutek czynów w poprzednich inkarnacjach.
karmamarga [karmamArga] — ścieżka wyrzeczenia się owoców czynów.
karmendrije [karmendriya] — pięć narządów (indrija) działania (zmysły zewnętrzne): oko, ucho, język, nos, ręce (krtań, ręce, nogi, odbyt i narządy płciowe).
Karna [karNa] — syn (nieślubny) Kunti, matki pięciu Pandawów.
Kartawirja [kArtavIrya] — Ardźuna, syn Kritawirji zabity przez Paraśuramę.
Karttikeja [kArttikeya] — imię Skandy.
karuna [karuNA] — współczucie, litość.
kaszta [kaSTa] — znój, wysiłek; wyczerpujące, trudne.
Kaśi [kAshi, kAshI] — słynne miejsce pielgrzymek, współczesny Benares.
Kaśjapa [kashyapa] — jeden z siedmiu wielkich mędrców (riszich), autor kilku hymnów wedyjskich; miał liczne potomstwo: ludzi, nagów (węży), gadów, demonów, ptaków i prawie wszystkich gatunków żywych stworzeń; jako ojciec życia nazywany Pradźapatim — stwórcą; arcykapłan Ramy.
katha [kathA] — opowiadanie.
Kaurawowie [kaurava] — potomkowie Kuru, stu synów króla Dhritarasztry, w czasie wojny Mahabharaty występujący przeciwko swym kuzynom Pandawom.
Kauśalja, Kausalja [kaushalyA, kausalya] — matka Śri Ramaćandry.
kawi [kavi] — wieszcz, poeta.
Keśawa [keshava] — imię Kriszny jako pogromcy demona Keśi; imię Wisznu.
Khara [khara] — brat Rawany.
kinnara [kiMnara] — mityczna postać o ciele człowieka i głowie konia lub odwrotnie.
kirtan(a) [kIrtana] — śpiewanie lub recytacja imienia Boga.
Kiszkindha [kiShkindha] — nazwa góry i łańcucha górskiego.
Kodanda [kodaNDa] — łuk Ramy, łuk.
ko'ham [?] — kim jestem?
koel [?] — jedna z kukułek indyjskich (wymowa: koul).
kokila [kokila] — kukułka czarna lub indyjska (często przywoływana w poezji).
kośa (kosza) [kosha (koSha)] — powłoka; jest pięć powłok skrywających atmę: annamaja-, pranamaja-, manomaja-, widźńanamaja- i anandamaja-kośa.
Kośala [koshala, kosala] — kraj.
koti [koTi] — najwyższy punkt, doskonałość; 10 milionów (dawniej była to największa liczba).
kripasagara [kRpAsAgara] — ocean (sagara) miłosierdzia, litości (kripa).
Kriszna [kRShNa] — awatar wieku dwapara, ósmy syn Dewaki i Wasudewy wychowany przez Jaśodę.
kriszna(paksza) [kRShNa (pakSha)] — ciemny, zły (połowa miesiąca księżycowego po pełni).
krita [kRta] — nazwa pierwszego wieku w dziejach świata, satja-jugi.
krodha(m) [krodha] — gniew, nienawiść, awersja.
kror [hindi: karor, kror, ang.: crore] — jednostka liczebności równa 10 milionów czyli 100 lakhów (por. koti).
kszaja [kShaya] — strata, destrukcja.
kszama [kShama] — zdolność wybaczania.
kszatrija [kShatriya] — stan społeczny dawnych Indii skupiający elitę polityczną i militarną.
kszema [kShema] — dobrobyt, szczęście.
kszetra [kShetra] — pole; ciało, w którym dźiwa zbiera owoce swojej karmy.
kszetradźńa [kShetraj~na] — znawca pola; ten, kto zna wszystko, co dzieje się na polu życia.
ku [su] — niepełne, niedostateczne, wypaczone.
kubdźa [kubja] — garbaty; wygięty miecz.
Kubera [kubera, kuvera] — bóg bogactw, namiestnik północy.
kućela [kuchela] — obszarpaniec; złe ubranie.
kumara [kumAra] — syn, chłopiec.
kumbha [kumbha] — dzban, naczynie na wodę.
Kumbhakarna [kumbhakarNa] — 'Dzbanouchy', demon-śpioch, brat Rawany.
kunda [kuNDa] — misa, dzban lub inne naczynie na wodę; okrągły dołek na wodę lub palenisko.
kuńdźara [ku~njara; ku~njarA] — słoń; słonica (też: ku~njarI).
kupa [kUpa] — źródło, studnia, dół.
Kurma [kUrma] — druga inkarnacja Wisznu w postaci Żółwia (który podtrzymywał górę Mandara w czasie mitycznego ubijania oceanu); żółw.
Kurukszetra [kurukShetra] — rozległa równina niedaleko Delhi, miejsce bitew między Kaurawami i Pandawami.
kuśa [kusha] — święta trawa o długich ostrych źdźbłach.
Kuśadhwadźa [kushadhvaja] — imię księcia.


labhja [labhya] — osiągalne, do znalezienia; właściwe.
laddu [hindi: lddU, lDDU] — rodzaj słodyczy.
laja [laya] — zlanie się, rozpuszczenie, roztopienie, absorpcja, destrukcja, rozpad, śmierć.
lakh [hindi: lAkh, lakh; ang.: lakh, lac; telugu: lakSha] — jednostka liczebności równa 100 000, laksza (zob. też kror).
laksza(m) [lakSha; -A] — znak, cel, ofiara; perła; jednostka liczebności równa 100 000.
Lakszmana [lakShmaNa] — przyrodni brat Ramy, odznaczający się wiernością i lojalnością, bliźniaczy brat Śatrughny.
Lakszmi [lakShmI] — małżonka Wisznu, bogini bogactwa.
Lanka [la~NkA] — stolica rakszasów na wyspie o tej samej nazwie.
lawanja [lAvaNya] — urok, piękno charakteru.
likhita [likhita] — napisany, naszkicowany; tekst, pismo (święte).
lila [lIlA] — boska rozrywka, gra, sport, cud; wszechświat jest lilą Boga.
linga(m) [li~Nga] — cecha, znak; owalny kamień lub zaokrąglony słup symbolizujący siłę stwórczą; symbol Śiwy.
lingobhawa [li~Ngobhava] — narodziny (bhawa) lingi; termin stosowany na określenie procesu 'rodzenia' lingi przez Bhagawana Babę podczas Mahaśiwaratri.
lobha(m) [lobha] — chciwość, żądza, niezadowolenie.
loka [loka] — świat; jeden z 3, 7 lub 14 światów (widzialnych i niewidzialnych) zamieszkałych przez żywe istoty.
Lokamata [lokamAtA] — matka wszystkich istot.


mada [mada] — pycha, arogancja; podniecenie.
Madhawa [mAdhava] — imię Wisznu i Kriszny.
Madhu [madhu] — imię Śiwy; imię demona; wiosna; pierwszy miesiąc roku (Ćajtra).
Madhusudana [madhusUdana] — 'Pogromca (sudana) demona Madhu', przydomek Kriszny.
Mahabharata [mahAbhArata] — wielki epos indyjski przedstawiający dzieje wojny pomiędzy Pandawami a Kaurawami; autorstwo tego dzieła przypisywane jest legendarnemu mędrcowi Wjasie.
mahaprasthana [mahAprasthAna] — wielki (maha) marsz (prasthana) na śmierć, porzucenie życia, śmierć.
maharszi [maharShi] — wielki (maha) riszi, mędrzec, arcykapłan.
Mahaśiwaratri [mahAshivarAtrI] — nazwa święta, 'Wielka Noc Śiwy', Śiwaćaturdaśi, Śiwaratri w miesiącu Magha (luty/marzec).
mahatma(n) [mahAtman] — „wielka (maha) dusza (atma)", człowiek wielkiego ducha; pełne szacunku miano dla duchowych nauczycieli i przywódców, np. Mahatma Gandhi.
mahawakja [mahAvAkya] — najważniejsze sentencje wedyjskie, wielka (maha) wypowiedź (wakja), pouczenie o głębokiej treści, np. aham brahmasmi (jam jest brahman).
Maheśwara [maheshvara] — Wielki (maha) Pan (Iśwara); imię wielu bogów, szczególnie Śiwy i Kriszny.
mahila [mahilA] — kobieta, rodzaju żeńskiego.
mahima [mahiman] — wielki cud; wielkość, potęga, chwała.
Mahomet — zob. Muhammad.
maja [mAyA] — ułuda, iluzja, ignorancja.
Majtreji [maitreyi] — małżonka mędrca Jadźńawalkji znana z wyjątkowej mądrości.
Makara Sankranti [makara saMkrAnti] — wejście (sankranti) słońca w znak koziorożca (Makara), nazwa święta rozpoczynającego letnie półrocze (uttarajanę), 14 stycznia; w południowych Indiach święto plonów, Pongal.
mala [mAlA] — korale na nitce, różaniec, naszyjnik, girlanda, ciąg.
mala(m) [mala] — brud, nieczystości (fizyczne i moralne), kał.
malina [malina] — brudny, nieczysty, poplamiony.
manana [manana] — z rozmysłem, myślenie, refleksja, medytacja.
manas [manas] — umysł, psychika.
manawa [mAnava] — człowiek, potomek Manu.
mandala [maNDala] — koło, grupa, księga, prowincja.
mandap(a) [maNDapa] — kaplica, pawilon, wiata, tymczasowe zadaszenie lub plac.
Mandawi [mANDavI] — żona Bharaty.
Mandara(giri) [mandara (giri)] — święta góra (giri), siedziba bogów.
mandir [mandira] — świątynia.
Mandodari [mandodarI] — żona Rawany.
mangala(m) [ma~Ngala] — pomyślność, szczęście.
mangalasutra [ma~NgalasUtra] — nić (sutra) szczęścia zakładana na szyję narzeczonej, która nosi ją dopóki żyje mąż.
manomaja-kośa [manomayakosha] — trzecia powłoka (kośa) skrywająca atmę, powłoka związana z umysłem; zob. kośa.
mantapa(m) [maNTapa] — mandap, otwarta hala lub tymczasowy pawilon albo świątynia.
Manthara [mantharA] — garbata służąca Kajkeji.
mantra [mantra] — wibracja dźwiękowa w formie mistycznego słowa lub formuły pomagająca wyzwolić umysł z oków iluzji.
Manu [manu] — imię praojca ludzkości; syn Surji, boga słońca; autor kodeksów prawego postępowania, Manu-smriti; inny Manu pojawia się na początku każdej manwantary obejmującej 71 ćaturjug.
marga [mArga] — ścieżka, droga.
Marića [mArIcha] — imię demona z Ramajany.
Marut [marut] — bóg wiatrów; wiatr.
masdżit [arab.: masjit] — muzułmańskie miejsce lub budowla modlitw, meczet
mata [mAtA] — matka (matri w złożeniach).
Matanga [mataMga] — imię mędrca.
matha [maTha] — chata lub cela (ascety lub ucznia), szkoła (młodych braminów); współcześnie: zakon hinduskich mnichów.
matri [mAtR] — matka boga, człowieka lub zwierzęcia (przypadki l.p.: mata, mataram, matra, matre, matuh, matari, he matah).
matsarja [mAtsarya] — zazdrość, zawiść.
Matsja [matsya] — Ryba, pierwsza inkarnacja Wisznu, która zstąpiła, by z powszechnego potopu wyratować siódmego Manu.
mauna(m) [mauna] — milczenie, cisza.
Mithila [mithila] — stolica królestwa Wideha (współczesny Tirhut), rezydencja króla Dźanaki.
mithja [mithyA] — mieszanina prawdy i fałszu.
mitra(m) [mitra] — przyjaciel, towarzysz.
moha [moha] — przywiązanie, egoizm, pycha, zaślepienie.
moksza [mokSha] — najwyższy cel ludzkiego życia, wyzwolenie i rozwiązanie wszelkich więzów światowych.
mouna(m) — zob. mauna.
mritju [mRtyu] — śmierć, umieranie.
Muhammad (pot. Mahomet) — prorok (ok. 571, Mekka – 632, Medyna).
mudita [mudita; -A] — zachwycony, radosny; radość, zadowolenie.
muhurta [muhUrta] — chwila, moment, godzina (równa 1/30 części doby).
mukti [mukti] — uwolnienie, wolność; zob. moksza.
mula [mUla] — pierwotna substancja, podstawa, rdzeń, korzeń.
mumukszutwa [mumukSutva] — pragnienie wyzwolenia (w wedancie).
muni [muni] — mędrzec, mnich, święty.
murali [muralI] — flet, fujarka.
Muralidhara [muralIdhara] — imię Kriszny, 'noszący (dhara) flet (murali)'.
Murari [murAri] — 'wróg Mury', imię Kriszny lub Wisznu.
murti [mUrt] — materialna postać, forma, manifestacja, obraz, statua.


nadi [nADI, naDi] — nerw, rzeka, strumień.
nagara [nAgara] — miejski, urodzony w mieście, cywilny.
nagarasankirtan [nAgara saMkIrtana] — śpiewanie imion Boga w mieście, chodząc w grupie ulicami.
nakszatra [nakShatra] — konstelacja na drodze księżyca (takich 'znaków' jest 27 lub 28).
Nala [nala] — przywódca małp (wanar).
nama [nAma] — imię, nazwa.
nam(ah) [nam(aH)] — kłaniać, zginać się (pokłony dla).
namas [namas] — pokłon, pozdrowienie ze czcią, adoracja; dar, podarunek.
namaskar(am) [namas kAra] — powitanie, pozdrowienie; wyrażenie słowem i gestem szacunku przez złożenie dłoni w okolicy serca i pochylenie głowy.
namasmarana [nAma smaraNa] — pamiętanie imienia Pana i równoczesna refleksja o Jego chwale.
namaste [namaste] — pozdrowienie typu namaskaram; 'ofiarowuję ci mój szacunek'.
namawali [nAmAvalI] — lista, seria (awali) imion (nama).
namo [namo] — namas w złożeniach.
Nandigrama [nandigrAma] — wioska, w której zamieszkał Bharata po wygnaniu Ramy.
nara [nara] — człowiek.
Narada [nArada] — słynny mędrzec-bard (riszi); wędrował przez świat śpiewając imię Narajany; uważany za pana i nauczyciela gandharwów, niebiańskich muzyków; twórca winy, indyjskiej lutni; przyjaciel Kriszny.
Narajana [nArAyaNa] — Pierwsza Osoba, Pan, Wisznu.
Narajanaja [nArAyaNAya] — być lub postępować jak Narajana.
naraka [naraka] — czyściec, piekło.
Narasinha [narasiMha] — Człekolew, awatar Wisznu, który zgładził niegodziwego ojca Prahlady, Hiranjakaśipu.
nasti [nAsti = na+asti] — nie ma.
nastika [nAstika] — ateistyczny; ten, kto cierpi na chorobę niewiedzy.
nata [nATa; naTa] — taniec; aktor, tancerz.
Nataradźa [nATarAja] — Król Tańca, imię Śiwy tańczącego tandawę.
natha [nAtha] — pan, obrońca, właściciel; mąż.
nawa [nava] — dziewięć.
Nawaratra [navarAtra] — dziewięć (nawa) pierwszych dni Daśaratry poświęcone czczeniu bogini wiedzy Saraswati i bogini siły Durgi (Parwati).
neti, neti [neti; na+iti?] — nie to, nie to.
netra [netra] — oko.
nididhjasana [nididhyAsana] — wzmożona i powtarzana medytacja.
nidra [nidrA] — sen.
nijama [miyama] — panowanie nad zmysłami.
nilaja (Nilayam) [nilAya] — miejsce schronienia; człon nazwy aśramu Sai Baby, Prasanthi Nilayam.
Nilakantha [nIlakaNTha] — 'Sinoszyi', imię Śiwy.
nir [nir] — bez.
nirańdźana [nira~njana] — niesplamiony, czysty, prosty.
nirguna [nirguNa] — bez cech, bez atrybutów.
nirmala [nirmala] — niesplamiony, czysty, jaśniejący, bez grzechu.
nirwana [nirvANa] — wyzwolenie (dosł. uciszony, zgaszony, bez życia).
nirwikalpa [nirvikalpa] — wolny od zmian i zróżnicowań.
Niszada [niShAda] — dzikie plemię myśliwych, rybaków i rabusiów.
niti [nIti] — moralność.
nitja [nitya] — wieczny.
niwarin [nivArin] — rozpraszanie, usuwanie, powstrzymywanie.
niwritti [nivRtti] — odsunięcie się, nieprzywiązanie.


OM, AUM [om] — sylaba będąca najważniejszą mantrą; pierwotny dźwięk znany też jako pranawa, akszara i omkara.
omkar(a) [omkAra] — wymawianie, recytacja OM.

P  

pada [pAda] — stopa.
padanamaskar [pAda namas kAra] — pokłon (namas) do stóp i ich dotknięcie lub ucałowanie.
padi [malaj.: padi, ang.: paddy] — ryż (zwłaszcza niełuskany), pole ryżowe.
padmasana [padmAsana] — postawa (asana) lotosu (padma), siedzenie ze skrzyżowanymi nogami.
paisa [hindi: paisA] — moneta (1/100 rupii) w Indiach, Nepalu i Pakistanie.
pajasa(m) [pAyasa] — potrawa przyrządzana z ryżu i mleka.
Pandawowie [pANDava] — pięciu synów króla Pandu: Judhiszthira, Bhima, Ardźuna, Nakula i Sahadewa; zwyciężyli Kaurawów w wojnie Mahabharaty.
pandal [tamil.: pantal] — namiot, szopa, prowizoryczne zadaszenie, szczególnie na publiczne spotkania.
pandit(a) [paNDita] — uczony, nauczyciel.
Panduranga [paNDura~NgA, -a] — imię bogini i kilku autorów.
pańća [pa~ncha] — pięć.
pańćanga(m) [pa~nchA~Nga] — kalendarz astronomiczno-astrologiczny, almanach.
Pańćawati [pa~nchavaTa, -I] — las u źródeł Godawari.
papa(m) [pApa] — zły, wadliwy; grzech, zły uczynek, grzeszny postępek.
para [para] — wyższy, ponad, najlepszy.
parabrahma(n) [parabrahman] — najwyższy duch albo brahman.
parama [parama] — najwyższy.
paramahansa [paramahaMsa] — asceta najwyższego formatu.
paramartha [paramArtha] — najwyższy cel; służba innym.
Paramatma [paramAtman] — ,,nad-dusza", najwyższe Ja, prawdziwa boska natura, jedno we wszystkim.
parameszthi(n) [parameSThi(n)] — najwyższy lub główny bóg (imię dowolnej najwyższej istoty, stojący na czele, główny).
Paraśurama [parashurAma] — 'Rama z toporem', szósta inkarnacja Wisznu.
Parikszit [parIkShit] — król, wnuk Ardźuny (od [parIkszA] – badanie, próba, test).
parnaśala [parNashAlA] — chata pokryta liśćmi (parna).
paropakara [paropakAra] — dobroczynność, pomaganie innym.
pars — wyznawca parsizmu, religii Zaratusztry.
Parwati [pArvatI] — córka Himawana (personifikacji Himalajów), małżonka Śiwy; znana też jako Gaura(-i), Uma, Sati, Kali i Durga.
paśu [pashu] — zwierzę, bydło, bestia (też stado zwierząt).
Paśupati [pashupati] — 'Pan Zwierząt', Rudra lub Śiwa.
pataka [paTaka; pATaka] — obozowisko, pół-wioska; część wioski.
pataśala [pAThashAlA] — szkoła (od: patha — czytanie, recytacja, śala — bycie w domu, zagroda).
pati(wrata) [pAti, pati(vratA)] — mistrz, pan, mąż, żona (kobieta cnoty, wierna żona).
pedda [telugu: pedda] — wielki, starszy.
phala [phala] — owoc, pestka; skutek, zysk lub strata; dar.
pitri, pita [pitR, pitA] — ojciec (przypadki l.p.: pita, pitaram, pitra, pitre, pituh, pitari, he pitah; mian. l. podw.: pitarau – rodzice, matka i ojciec).
prabhatam [prabhAta] — świt, rano.
Prabhu [prabhu] — Pan, Mistrz; określenie Brahmy, Wisznu, Śiwy, Indry, ...
Prahlada [prahlAda] — święty syn Hiranjakaśipu, króla demonów.
prakriti [prakRti] — natura; pierwiastek bytu; nietrwały materialny świat wypełniony pięcioma żywiołami.
pralaja [pralaya] — koniec, okresowy rozpad wszechświata.
prana [prANa] — witalne powietrze, dech, żywotność.
pranajama [prANAyAma] — powściągnięcie prany, praktyka kontrolowanego wstrzymywania oddechu.
pranam(a) [praNam (praNAma)] — kłaniać się, pozdrawiać (pokłon, pozdrowienie).
pranamaja-kośa [prANamAya kosha] — druga powłoka skrywająca duszę, powłoka tchnień życiowych; zob. kośa.
pranawa [praNava] — pierwotna sylaba OM, dźwięk uznawany za najdoskonalszy przejaw brahmana.
prapańća(m) [prapa~ncha] — zewnętrzny świat stworzony z pięciu (pańća) żywiołów.
prapatti [prapatti] — pobożne poddanie, oddanie.
prasad(a,am) [prasAda] — poświęcony pokarm; korzystny.
prasawa [prasava] — poczęcie, zapłodnienie, urodzenie.
prasthana [prasthAna] — odejście, marsz (por. mahaprasthana).
praśanti (Prasanthi) [prashAnti] — najwyższy spokój (człon nazwy aśramu Bhagawana Sai, Prasanthi Nilayam), odpoczynek.
praśnottara [prashnottara] — pytanie (praśna) i odpowiedź (uttara).
praweśa [pravesha] — wstąpienie, wejście.
prawritti [pravRtti] — działania w świecie, przywiązanie.
prema [prema] — czysta, szczera, niezmienna miłość do wszystkich istot.
Prema Sai Baba — ostatnie, trzecie wcielenie awatara wieku kali, który ma się urodzić w latach dwudziestych XXI wieku w indyjskim stanie Karnataka.
premaswarupa [prema svarUpa] — ucieleśnienie miłości.
prija(m) [priya(m)] — lubiany, drogi, chciany, własny, (zgodnie, przyjemnie).
prithiwi [pRth(i)vi] — ziemia, żywioł ziemi.
pudźa [pUjA] — rytualne oddawanie czci Bogu w postaci antropomorficznej lub symbolicznej.
punja [puNya] — dobry uczynek; święty.
pura [pura; pUra] — miasto, forteca, zamek, rezydencja, ciało; zadowalające, pełne, nabrzmiałe.
Purandara [puraMdara] — imię Śiwy, Indry i Agni.
purany [purANa] — dosł. stary, staroindyjskie święte pisma zawierające legendy i podania.
purna(m) [pUrNa] — kosmos; pełny, wypełniony.
purna-awatar [pUrNAvatAra] — awatar z pełną mocą Pana Boga.
purnaćandra [pUrNachandra] — pełnia księżyca.
purnahuti [pUrNAhutI] — pełna ofiara.
purnakumbha(m) [pUrNakumbha] — symboliczna ofiara z przystrojonym naczynia (kumbha) na przywitanie szacownej osoby; pełny dzban lub inne naczynie, szczególnie z (święconą) wodą.
purnima [pUrNimA] — dzień (noc) pełni księżyca.
Purusza; purusza [puruSha] — Najwyższy Pan, stworzyciel wszechświata; istota, osoba, mężczyzna, jaźń, duch, świadek.
puruszartha [puruShArtha] — cel życia człowieka: dharma, artha, kama lub moksza.
Puruszottama [puruShottama] — najwyższy (uttama) wśród purusz; określenie najwyższego Ja, Pan wszystkich.
pustaka [pustaka] — książka.
Puszpaka [puShpaka] — nazwa latającego rydwanu.
Putana [pUtanA] — demonica.
putra(ka) [putra(ka)] — dziecko, syn, chłopiec (chłopczyk, synek).
putrakameszti [putrakAmeShTi] — ofiara składana w domu (ameszta od: [amA + eShTa]) w celu otrzymania małego dziecka (putraka).
putri(ka) [putrikA] — córka (mała córka).
Puttaparthi — miejsce urodzenia Sathya Sai Baby, który powiedział, że dawna nazwa, Puttawardhini, znaczyła 'wciąż przybywające (wardhini) mrowiska (putta)', zaś obecna oznacza 'miejsce promienności (parthi)'.


radźas, radźoguna [rajas, rajoguNa] — pasja, aktywność, pożądanie, egoizm.
raga [rAga] — przywiązanie; upodobanie, harmonia, melodia.
ragi [rAgA, hindi: ragi] — gatunek zboża popularny w południowych Indiach.
raksza(na) [rakSha(Na)] — obrońca, strażnik, ochrona.
rakszasa [rAkShasa] — demon; głównym miejscem zamieszkania tego plemienia była Lanka a ich władcą — Rawana.
rakszita [rakShita] — chronione, pod opieką.
Rama, Ramaćandra [rAma, rAmachandra] — awatar tretajugi, bohater Ramajany, syn Daśarathy i Kauśalji; zniszczył demoniczne plemię rakszasów i zgładził niegodziwego Rawanę.
Ramajana [rAmAyaNa] — „Wędrówka (ajana) Ramy"; wielki epos literatury sanskryckiej autorstwa słynnego świętego Walmikiego.
Ramakriszna Paramahansa (1836–1886) — wielki mistyk hinduski, odnowiciel tradycji, mistrz Wiwekanandy.
Ramanawami [rAmanavamI] — urodziny Pana Ramy, 9-ty (nawami) dzień po nowiu w miesiącu Ćajtra (marzec/kwiecień).
rasa [rasa] — sok, esencja, słodycz; język, smak (pożywienia lub uczucie estetyczne), urok, przyjemność.
ratha [ratha, rAtha] — rydwan, wojownik, ciało.
rati [rati; rATi] — przywiązanie, afekt; wojna, bitwa.
Ratnakara [ratnAkara] — nazwisko rodowe rodziny Raju (Radźu).
ratri [rAtri; telugu: rAtri] — noc.
Rawana [rAvaNa] — demon, wcielenie i symbol sił zła w Ramajanie.
Rićika [RchIka] — ojciec Dźamadagniego.
Rigweda [Rgveda] — Weda hymnów pochwalnych.
rik [Rch, Rk] — hymn lub święty werset z Rigwedy.
rina [RNa] — dług, obowiązek, ujemna liczba; uciekinier, winny.
riszi [RShi] — wielki uczony, mędrzec; osoba wiodąca życie bez pragnień, oczyszczona dźapą i dhjaną.
Riszjamuka [riShyamUka, RShyamUka] — nazwa pasma gór.
Riśjaśringa [RshyashR~Nga] — imię mędrca z czasów Ramaćandry.
riti [Rti] — sposób postępowania.
roga [roga] — choroba.
Rudra [rudra] — wedyjski bóg destrukcji, wojny i burzy, w swoim pomyślnym aspekcie nazywany Śiwą; 
rudraksza [rudrAkSha] — suszony owoc jako koralik do różańca; różaniec (mala); roślina o tej nazwie ('o oczach Rudry').
rupa [rUpa] — forma, kształt, postać.

S

sabha [sabhA] — zgromadzenie.
saććidananda [sachchidAnanda] — zob. sat-ćit-ananda.
sadguru [sadguru] — prawdziwy (sat) nauczyciel (guru).
sadhaka [sAdhaka] — osoba na ścieżce duchowej, aspirant duchowy.
sadhana [sAdhana] — dyscyplina, praktyka duchowa, np. modlitwa.
sadhu [sAdhu] — prawomyślny, oddany, mądry (oświecony) sadhaka; święty.
sagara [sAgara; sagara] — ocean; trujący.
Sagara [sagara] — imię króla Ajodhji.
saguna [saguNa] — z cechami, atrybutami.
sahana [sahana] — tolerancja.
sahasranama [sahasranAma] — 1000 imion Boga.
Sai Baba — zob. Sathya Sai Baba
saisza [saISha(H)] — tamta.
sajudźja [sayujya] — unia, połączenie się z Bogiem.
sakara [sAkAra] — posiadający formę, kształt; piękny.
sakszatkara [sAkShatkAra] — mający jasne postrzeganie (od: sa+aksza(t), akszi - oko); wyraźna realizacja, uświadomienie.
salokja(m) [sAlokya] — przebywanie w tej samej sferze lub świecie; mieszkanie w niebie z wizją Boga.
sama [sama] — uczciwość; kontrola umysłu.
samaćara(m) [samAcAra] — nowina, informacja; zwyczaj, zwykły sposób; zachowanie, praktyka.
samadhi [samAdhi] — doskonała równowaga, spełnienie, zjednoczenie, najwyższy stan medytacji; stan błogości; sanktuarium lub grobowiec świętego.
samaszti [samaSTi] — społeczeństwo, zbiorowość, kolektywne istnienie, całość, przeciwieństwo wjaszti.
Samaweda [sAmaveda] — Weda pieśni.
sambhaszan [sambhASha(Na)] — łaska słuchania świętej osoby.
samiti [samiti] — komitet, zgromadzenie, organizacja, towarzystwo.
samjak [samyak, samyag, samya~nch] — właściwe, prawidłowe.
sanatana, sanathana [sanAtana] — starodawny, odwieczny, bezpoczątkowy.
sanatana dharma [sanAtana dharma] — odwieczna religia, odwieczna droga prawości; indyjska nazwa hinduizmu.
sandeha [saMdeha] — wątpliwość.
sandeśa [saMdesha] — przesłanie, nauka, pouczenie.
sandhja(wandana) [saMdhyA(vandana)] — codzienne obrządki religijne o brzasku, w południe i przy zachodzie słońca.
Sandźaja [saMjaya] — częste imię własne; zwycięski; zwycięstwo, podbój.
sandźiwa [saMjIva] — ożywiający; akt przywrócenia życia; nazwa góry, którą niósł Hanuman.
sanhita [saMhitA] — kolekcja wierszowanych mantr wedyjskich i tekstów ofiarnych; jedna z czterech Wed.
saniśwara [saMIshvara] — demon zwątpienia, pan (iśwara) wątpliwości (san).
sanjoga [saMyoga] — unia, połączenie, kontakt.
sankalpa [saMkalpa] — zamiar, postanowienie, pragnienie; boska wola, łaska.
sankhja [sAMkhya] — jeden z systemów filozoficznych, na którym opiera się m.in. praktyka jogi.
sankirtan [saMkIrtana] — śpiewanie bhadźanów w grupie.
sankramana [saMkramaNa] — przejście; wstąpienie słońca w znak zodiaku.
sankranti [saMkrAnti] — wstąpienie słońca w znak zodiaku; początek uttarajany.
sannjasa(m) [saMnyasa] — wyrzeczenie, nieprzywiązanie, porzucenie światowych więzów.
sannjasi(n) [saMnyAsin] — czwarty etap rozwoju duchowego; asceta prowadzący wyrzeczony tryb życia.
sansara [saMsAra] — koło narodzin i śmierci; obiektywny zmienny świat, istnienie w świecie.
sanskara [saMskAra] — wrodzone skłonności związane z poprzednimi wcieleniami; obrzęd, ceremonia, sakrament.
sanskriti [saMskRti] — kultura; doskonalenie, formowanie.
sanskryt [saMskRta] — język starożytnych Wed i innych świętych pism Indii; wyrafinowany (np. język).
santosza [saMtoSha] — szczęście, zadowolenie, spokój.
sapta [sapta] — siedem.
Saraju — zob. Śaraju.
Saraswati [sarasvatI] — małżonka Brahmy; bogini retoryki; mityczna rzeka.
sarathi [sArathi] — powożący rydwanem (ratha), woźnica.
sarwa(m) [sarva] — wszystko, cały; wszech-.
sarwada, sarwatra [sarvadA, sarvatra] — zawsze, wszędzie.
sarwadharma [sarvadharma] — symbol jedności wszystkich religii w formie stylizowanego pięciopłatkowego lotosu.
sarwantara [sarvAntara, sarvAntarAtaryAmi] — będący we wszystkim, wszechobecny, powszechna Dusza.
sat [sat] — rzeczywistość, byt, to, co się nie zmienia.
sat-ćit-ananda, saććidananda [sat chit Ananda, sachchidAnanda] — byt-świadomość-błogość, najwyższe szczęście.
Sathya Sai Baba — awatar obecnego wieku kali w swoim drugim wcieleniu (po Śirdi Sai Babie); trzecim będzie Prema Sai Baba.
sati [satI] — dawny hinduski zwyczaj spalenia się kobiety na stosie, zwykle po śmierci męża.
satja(m) [sAtja] — prawda, która nie zależy od czasu, przestrzeni, ani od gun.
satja-juga [satyayuga] — pierwsza, najdłuższa, z epok dziejowych świata, wiek prawdy i prawości, znany też jako krita juga lub Złoty Wiek.
satjam-śiwam-sundaram [satyam shivam sundaram] — prawda-dobro-piękno.
satjaswarupa [satya svarupa] — ucieleśnienie (swarupa) prawdy.
satsang(a), satsangha [sat sa~Nga, saMga, saMgha] — dobre towarzystwo, spotkanie.
sattwa, sattwaguna [sattva, sattvaguNa] — prawda, siła, żywotność, światłość, zrównoważenie, czystość.
Sawitri [savitR] — imię boga słońca (zwł. przed wschodem).
setu [setu] — most, grobla.
sewa [sevA] — bezinteresowna praca dla innych, służba; służba jako oddawanie czci boskości tkwiącej w istotach żywych.
sewak [sevaka] — pomocnik, praktykujący, oddający cześć.
siddhi [siddhi] — niezwykła, nadludzka moc.
sinha [siMha] — lew.
Sita [sitA] — małżonka Ramy.
Skanda [skanda] — bóg wojny, syn Śiwy, zwany też Karttikeją, Kumarą lub Subrahmanją.
smarana [smAraNa] — wspominanie, pamiętanie imienia Boga.
smriti [smRti] — w odniesieniu do pism świętych: zapamiętane, przechowane w tradycji (wedyjskie sutry, epopeje, purany i in.).
sneha(m) [sneha] — przyjaźń.
so-ham [so'ham = sa+aham] — ja osobiście; On (Sa, Purusza) jest mną (aham).
soma [soma] — nektar; odurzający napój; księżyc.
sparśa [sparsha] — dotyk.
sparśan [sparshana] — łaska dotknięcia wielkiej osoby.
sriszti [sRShTi] — kreacja, stwarzanie.
sthapana [sthApana] — odnowa, wzmocnienie.
sthiti [sthiti] — podtrzymywanie, utrzymywanie, trwanie.
sthula [sthUla] — wielkie, masywne, grube, materialne (przeciwieństwo sukszmy).
stotra [stotra] — oda, hymn chwalebny, wiersz śpiewany.
stri [strI] — kobieta, żona, żeński.
su [su] — doskonałe, właściwe, dobre, piękne, łatwe.
Subrahmanja [subrahmaNya] — imię Śiwy, Wisznu i Skandy.
Sugriwa [sugrIva] — król małp, sojusznik Ramy.
sukha [sukha] — łatwy, przyjemny, pomyślny, cnotliwy.
sukszma [sUkShma] — subtelny; maleńki.
sumangala; -i [suma~Ngala; -I] — bardzo pomyślny, przynoszący szczęście; mężatka.
Sumantra [sumantra] — minister i woźnica Daśarathy.
Sumitra [sumitra] — druga żona Daśarathy.
sundara(m) [sundara(m)] — piękny, czarujący.
suprabhata(m) [suprabhAta] — poranna modlitwa; piękny (su) świt (prabhata).
Surja [sUrya] — bóg słońca, ojciec czasu; słońce.
suszupti [suShupti] — sen głęboki (bez marzeń), całkowita nieświadomość.
sutra [sUtra] — aforyzm, zbiór krótkich sentencji; nić, sznur.
swabhawa [svabhAva] — własna natura, stan lub miejsce.
swa-dharma [svadharma] — dharma odnosząca się do danej osoby lub rzeczy.
swadhjaja [svAdhyAya] — studiowanie, uczenie sie i nauczanie, najczęściej świętych pism (np. Wed).
swami [svAmi(n)] — pan, władca, mistrz; ten, który jest jednością ze swoją jaźnią, kontroluje swój umysł i zmysły; tytuł osoby będącej w wyrzeczonym porządku życia; duchowy nauczyciel.
swapna [svapna] — stan snu (z marzeniami).
swarga, swarloka [svarga, svarloka] — niebo.
swarupa [svarUpa] — ucieleśnienie; własna natura, postać.
swastika [svastika] — swastyka, archaiczny symbol solarny w kształcie łamanego krzyża.
szasz (szat, szad, szo) [ShaSh (ShaT, ShaD, Sho)] — sześć.

Ś 

Śabari [shabarI] — uczennica Matangi.
śabda [shabda] — słowo, dźwięk.
śakti [shakti] — aspekt żeński; siła, moc, zdolność, boska energia.
Śakti [shakti] — małżonka Śiwy, Parwati.
Śambhu [shambhu] — imię Śiwy ('Darzący szczęściem', 'Dobry').
Śankara, Śankaraćarja (788–820) [shaMkara, shaMkarAchArya] — jeden z największych świętych i filozofów Indii ze szkoły adwajta-wedanty.
śanti [shAnti] — pokój, niezmącony wewnętrzny spokój, spokój umysłu, uśmierzenie bólu; dowolny rytuał dla odczynienia zła.
Śarabhanga [sharabha~Nga] — imię risziego.
Śaraju, Saraju [sharayu, sarayu, sarayU] — rzeka, nad którą leżała Ajodhja.
śarana(m) [sharaNa] — schronienie, ucieczka, pomoc, wsparcie, kierowanie.
śaranagati [sharaNAgati] — pełne poddanie się, oddanie.
śarira(m) [sharIra] — powłoka, ciało: widzialne, grube (sthulaśarira), subtelne (sukszmaśarira) i przyczynowe (karanaśarira).
śastra [shastra] — broń (nóż, miecz, strzała); zob. też śastry.
śastri [shAstrin] — nauczyciel świętej wiedzy, człowiek wykształcony (zwłaszcza znawca śastr).
śastry [shAstra; shastra] — święte pisma, święte teksty obejmujące Wedy, itihasy, purany, smriti i in.; reguły moralne i etyczne.
śaśwata [shAshvata] — wieczne, stałe.
śata [shata] — 100, dowolna wielka liczba (setny: śati, śataka, śatika, ponad sto: śatapara, 101: eka(dhikam)śatam, 200: śate, dweśate, dvi-śatam, śata-dwajam, 300: trini śatani, tri-śatani, śata-trajam, 2, 3 %: dvikam, trikamśatam).
Śatrughna [shatrughna] — przyrodni (urodzony z Sumitry) brat Śri Ramy, bliźniak Lakszmany.
śawa(m) [shAva] — zmarły, zwłoki, odnoszący się do trupa.
Śesza [sheSha] — boski tysiącgłowy wąż, na którego zwojach spoczywa Wisznu; Adi Śesza.
śinśapa [shiMshapA] — gatunek drzewa; aśoka.
śira(s) [shira(s)] — głowa.
Śirdi Sai Baba — pierwsze wcielenie awatara wieku kali; większość życia spędził w indyjskim stanie Maharasztra w miejscowości Śirdi (ang.: Shirdi); odszedł w 1918 r. zapowiadając uprzednio ponowne przyjście w rejonie obejmującym Puttaparthi.
śiszja [shiShya] — uczeń.
Śiśupala [shishupAla] — król z Bhagawaty, zajadły przeciwnik Kriszny.
Śiwa [shiva] — trzeci bóg hinduskiej trójcy Brahma, Wisznu i Śiwa, bóg rozwiązywania i niszczenia; nazywany też Paśupatim, Śankarą (Dobroczyńcą), Mahadewą (Wielkim Bogiem), Maheśwarą, Nataradźą i in.
śiwa(m) [shiva(m)] — pomyślność, dobro.
Śiwaratri [shivarAtri] — 'Noc Śiwy', Ćaturdaśi, 14-ty dzień po pełni, tuż przed nowiem księżyca.
śloka [shloka] — werset, maksyma.
śraddha [shraddhA] — wiara; wytrwała wiara w nauczyciela i teksty, które on objaśnia.
śrama [shrama] — znój, harówka, obciążenie, wyczerpanie.
śrawana(m) [shravaNa] — słuchanie (śpiewu, nauk).
śrejas [shreyas, shreyo] — lepszy, najlepszy, doskonały, wspaniały, błogi.
Śri [shrI] — tytuł wyrażający szacunek (dla podkreślenia głębi czci może wystąpić kilkakrotnie przed imieniem); imię Lakszmi i Saraswati.
Śrimat(i) [shrImat(I)] — czcigodny(a), wzniosły(a); używane jak Śri przed imieniem szacownej osoby.
Śrinatha [shrInAtha] — imię Wisznu, 'Małżonek Śri'.
Śringawerapura [shR~Ngaverapura] — stolica Niszadów; miasto nad Gangesem.
Śrutakirti [shrutakIrti] — żona Śatrughny.
śruti [shruti] — usłyszane; najstarsze objawione święte pisma, Wedy.
śubha(m) [shubha] — dobro, piękno, pomyślność.
śuddha [shuddha] — czyste.
śudra [shUdra] — czwarty, pozbawiony przywilejów stan społeczny dawnych Indii.
Śuka [shuka] — imię syna Wjasy, narratora purany Bhagawata; papuga.
śukla(paksza) [shukla(pakSha)] — białe, jasne, czyste (połowa miesiąca księżycowego po nowiu).
Śunahśepa [shunaHshepa] — syn bramina, który poświęcił sibie w miejsce zaginionej ofiary.
Śurasena [shUrasena] — król Mathury.
Śurpanakha [shUrpaNakhA] — siostra Rawany.
Śwasa [shvAsa] — oddech, westchnienie; dyszeć.

T

taluk [telugu: tAlUkA] — gmina(?).
tamas, tamoguna [tamas, tamoguNa] — głupota, ciemność, bezkrytyczność, ignorancja, bezwład.
tandawa [tANDava] — nazwa tańca Nataradźy (Śiwy).
tantra [tantra] — metodyka wykorzystywania mantr.
tapa(s) [tapas, tapa] — żarliwa tęskonota do Boga, żar tęsknoty; dyscyplina wenętrzna podejmowana w celu pokonania albo 'spalenia w żarze tęsknoty' wszelkich przeszkód na drodze do boskości; wstrzemięźliwość, asceza.
tapaswi [tapasvin] — asceta, praktyka ascezy.
tat [tat] — owo, tamto, brahman.
tattwa [tattva] — pierwiastek, zasada, prawda, istota; w filozofii wedanty przyjmuje się, że tattwa jest zestawieniem tad (tat) i twam.
tat twam asi [tattvamasi] — 'owym jesteś ty', jedna z najbardziej znanych sentencji filozoficznych (mahawakjów), zawarta w upaniszadach.
tedźas [tejas] — siła duchowa, splendor.
tha [Tha] — głośny hałas.
Thataki [?ThaThakI] — hałaśliwa demonica.
tirtha(m) [tIrtha] — bród, święte miejsce kąpieli; święcona woda.
tiffin [ang.: tiffing] — lekki lunch.
tirthajatra [tIrthayAtrA] — pielgrzymka.
titiksza [titikSha] — czujność, hart, umiejętność jednakowego znoszenia wzlotów i upadków.
tjaga [tyAga] — wyrzeczenie, poświęcenie.
Tjagaradźa [tyAgarAja] — imię świętego.
trajas (tri), tisras, trini (tri) [trayas (tri), tisras, trINi (trI)] — trzech, trzy, troje (rodz. m., ż., n.).
treta-juga [tretAyuga] — drugi wiek w dziejach świata; w tej judze żył awatar Rama.
Tridźata [trijaTa] — imię rakszaskiej kobiety przyjaznej Sicie.
trimurti [trimUrti] — trzy formy, trójca: Brahma, Wisznu i Śiwa.
triśanku [trisha~Nku] — świat stworzony przez Wiśwamitrę między ziemią i niebem.
triśula [trishUla] — trójząb (broń Śiwy).
tulasi, tulsi [tulasI] — bazylia, bazylika (roślina).
tulja [tulya] — tego samego rodzaju, podobny, podobnie.
turija [turIya] — czwarty; czwarty stan świadomości ponad trzema znanymi: jawą, stanem snu i snu głębokiego; stan absolutnej świadomości nie dający się opisać.
twam [tvam] — owo, ty.

U

Ugadi, Jugadi [yugAdi] — hinduski (Andhra Pradeś, Karnataka, Maharasztra) nowy rok (zob. też jugadi) przypadający na pierwszy dzień miesiąca Ćajtra w kalendarzu księżycowym; początek wiosny.
Ugrasena [ugrasena] — imię własne kilku księciów.
upadeśa [upadesha] — nauka, duchowe pouczenie, inicjacja.
upadhi [upAdhi] — ograniczenia, uwarunkowania.
upanajana [upanayana] — obrzęd inicjacji (odpowiadający bierzmowaniu).
upaniszady [upaniShad] — „nauki tajemne"; podstawa wedanty, ostatniej części Wed, omawiająca zagadnienia filozoficzne.
uparati [uparati] — wyciszenie umysłu.
upasana [upAsana] — oddawanie czci lub kontemplacja Boga.
upeksza [upekSha] — obojętność, nie dbanie (o skutki), cierpliwość.
Urmila [UrmilA] — małżonka Lakszmany.
uttama [uttama] — najwyższe, główne, najodleglejsze.
uttara [uttara] — odpowiedź; północne (kierunek); późniejsze, przyszłe; ponad, reszta.
uttarajana [uttarAyaNa] — okres, gdy słońce przemieszcza się ku północy (styczeń – czerwiec).

W

wać [vach] — mówić (zob. też wak).
wada [vaDA, vaTa] — mały kawałek, kulka, ciastko; południowoindyjski przysmak.
wadźra [vajra] — słynna broń Indry (grom).
wahini [vAhinI] — strumień, nurt, rzeka, kanał.
Wajkuntha [vaikuNTha] — niebo Wisznu.
wajrag(j)a [vairAg(y)a] — nieprzywiązanie, wolność od pragnień (beznamiętność, wyrzeczenie).
wajśja [vaishya] — w dawnych Indiach społeczna klasa (warna) obejmująca producentów (rolników, rzemieślników, kupców); chłop.
Wajśwanara [vaishvAnara] — bóg ognia, Agni, ogień trawienny.
Waju [vAyu] — bóg wiatru; wiatr, powietrze.
wak, wać [vAk, vAch] — mowa, język.
Wali [vAlin] — niegodziwy przywódca wanar.
Walmiki [vAlmIki] — jeden z największych poetów Indii, twórca Ramajany.
Wamadewa [vAmadeva] — imię starożytnego riszi.
Wamana [vAmana] — Karzeł, w tradycji piąty awatar Wisznu, który przyszedł, by poskromić pychę króla Bali.
wanaprastha [vAnaprastha] — trzeci, pustelniczy, okres w życiu człowieka: odsunięcie się od pokus życia na korzyść wyrzeczenia i medytacji.
wanara [vAnara] — 'leśne zwierzę', małpa.
wandana(m) [vandana, -A] — sławienie, oddawanie czci, wielbienie.
wani [vANI] — głos, mowa, słowa.
Waraha [varAha] — Dzik, w tradycji trzeci awatar Wisznu (zgładził demona Hiranjakszę); odyniec, świnia.
warna [varNa] — klasa społeczna, stan, często nazywana niesłusznie kastą: bramin (brahmana), kszatrija, wajśja i śudra.
Waruna [varuNa] — bóg wód i oceanów; jeden z opiekunów świata.
wasana [vAsanA] — wrażenia; pragnienie, skłonność, impuls, instynkt, przywiązanie (zwłaszcza przenoszone z poprzednich inkarnacji); tradycja.
Wasisztha, Waśisztha [vasiShTha, vashiShTha] — słynny święty (bramin), wielki mędrzec z czasów awatara Ramy.
Wasudewa [vasudeva; vAsudeva] — imię ojca Kriszny; imię Kriszny jako syna Wasudewy.
wedanta [vedAnta] — nauka o prawdziwej naturze rzeczywistości; traktat filozoficzny będący zakończeniem (anta) Wed.
Wedy, weda [veda] — dosł. wiedza; najstarsze teksty indyjskie, uważane za przesłanie objawione mędrcom przez Boga. Są to poetyckie hymny, mantry i inne teksty recytowane lub śpiewane przez braminów. Dzielą się na cztery części: Rigweda — weda wierszy, Samaweda — weda pieśni, Jadźurweda — weda tekstów ofiarnych, Atharwaweda — weda Atharwana, mistycznego kapłana ognia.
wibhag [vibhAga] — oddział, skrzydło, część, porcja.
Wenkata(giri) [ve~NkaTa(giri)] — nazwa świętej góry niedaleko od Madrasu ze świątynią Kriszny na szczycie.
Wenkateśwara [ve~NkaTeshvara)] — Pan góry Wenkata czyli Kriszna.
Wibhiszana [vibhIShaNa] — brat Rawany, który poddał się Ramie.
wibhuti [vibhUti] — popiół; nadludzka moc; obfitość.
wićara(na) [vichAra(Na)] — wnikliwa analiza, dociekanie, rozróżnianie, samoocena.
wideha [videha] — bezcielesne, subtelne.
widja [vidyA] — nauka, wiedza, dźńana.
Widjudźdźihwa [vidyujjihva = vidyut + jihva] — imię rakszasy.
Widźaja [vijaya] — bogini zwycięstwa, zwycięstwo.
widźńana [vij~nAna] — wiedza, mądrość, wiedza intuicyjna.
widźńanamaja-kośa [vij~nAnamaya kosha] — czwarta powłoka okrywająca atmę, powłoka intelektu; zob. kośa.
Wigna [vighna] — imię Ganeśy; niszczyciel; przeszkoda.
Wigneśwara [vighneshvara] — aspekt Ganeśy — usuwający przeszkody.
wihara [vihAra] — akt, czyn.
wikalpa [vikalpa] — wybór, alternatywa; niezdecydowanie.
wikarma [vikarman] — złe czyny.
wikas [vikas] — rozkwitać, otwierać się, rozdzielać, jaśnieć.
wikriti [vikRti] — zmiana, modyfikacja, odmiana.
wimana [vimAna] — pojazd.
wimoćana(m) [vimochana] — uwolnienie, wyzwolenie.
winaja [vinaya] — zabieranie, usuwanie; prowadzenie, przewodzenie.
Winajaka [vinAyaka] — imię Ganeśy ('usuwający przeszkody').
wipra [vipra] — mędrzec, uczony, bramin, kapłan.
wira, wirjam [vira, vIrya] — męstwo.
Wiradha [virAdha] — imię rakszaskiego demona.
wiraga [virAga] — obojętność, bez uczucia, wajraga.
Wiroćana [virochana] — bóg słońca, słońce; księżyc; ogień.
Wisznu [viShNu] — drugi bóg hinduskiej triady Brahma-Wisznu-Śiwa, czczony jako obrońca; nosi wiele imion, m.in. Wasudewa, Narajana, Hari.
wiśiszta [vishiShTa] — inny, szczególny, wyróżniający się, wybitny.
wiśisztadwajta [vishiShTAdvaita] — niedualizm warunkowy (z zastrzeżeniem), ważna szkoła filozoficzna wedanty.
wiśwa(m) [vishva] — wszechświat.
Wiśwakarman [vishvakarman] — architekt bogów.
Wiśwamitra [vishvAmitra] — współczesny Wasiszcie mędrzec królewskiego stanu; twórca mantry Gajatri.
wiśwasa [vishvAsa] — wiara, zaufanie, poufność.
wiweka [viveka] — zdolność rozróżniania, wnikliwość; zdrowy rozsądek.
Wiwekananda (1863–1902) — mistyk hinduski, wyprowadził hinduizm na Zachód.
wjakti [vykti] — przejawiający się; (szczególny) wygląd, jednostka, osobowość.
wjamoha [vyAmoha] — ułuda.
Wjasa [vyAsa] — „kompilator"; kompozytor Wed i autor Mahabharaty.
wjaszti [vyaShTi] — jednostka, indywidualność, część zbiorowości, przeciwieństwo samaszti.
wrata [vrata] — reguła dyscypliny duchowej, ślubowanie, postanowienie (np. mauna-wrata — ślub milczenia).
writti [vRtti] — aktywność, pobudzenie umysłu.

Translitaracja znaków dewanagari na alfabet łaciński przyjęta w MWSDD (nazwa programu obsługi cyfrowej wersji słownika M-W). Poniższy rysunek przechwyciłem wprost z opcji 'Help' tego programu.




Odwiedź stronę Wiedzy Duchowej i Ezoterycznej na portalu społecznościowym Facebook: 

https://www.facebook.com/Hridaya.Wiedza.Ezoteryczna/

Brak komentarzy:

Prześlij komentarz